Gaur egun, “eureka!” esamoldea irrikaz bilatzen den aurkikuntza edo lorpen baten ospakizun gisa erabiltzen da. Erreakzio kontserbadore berrituaren ideologo nagusiek, “eureka” izendatzeko moduko kontzeptu bat aurkitu dutela dirudi, esku artean dugun buruhauste orori irtenbidea emateko giltza omen dena: “balio handiko emakumea” delakoa. Interneten bilaketa huts bat eginaz, hamaika dira topa ditzakegun gomendioak. Gaur-gaurkoz, gomendio gisa baino gehiago, berebiziko eginbehar gisa mahaigaineratzen zaigu, ordea, “balio handiko emakume” bihurtzea.

Euren burua pentsalari kritiko gisa aurkezten duten ideologo erreakzionario horiek iraganera begiratzen dute inspirazio iturri bila. Aztergai dugun Espainiako Estatuaren kasuan, endekapenaren “woke”aren aurrean Espainiako Estatua nazio indartsu gisa berreraikitzea dute hizpide, eta, horretara bidean, funtsezkoa da balio tradizionalak berreskuratzea. Are, posizio hori indartzeko argudiotzat dute “Espainia noizbait izan zen hura”. Ordea, historiografiak jasotzen duen erregimen jakin baten eta hartan garatu zen iruditeria nazionalaren nostalgia dugu hori. Hain zuzen ere, Erregimen Frankistan zehar izan zen Espainia “Una Grande y Libre”. Ideologo erreakzionarioen arabera, Espainiaren handitasunarekin batera hura “handi” egiten zuten fundamentuak galdu baitziren, berebizikoa bihurtzen da hautsa kentzea nazioa hezurmamitzen duten familien zein emakume eta gizonen eredu idealari, berriz ere ideal horiek lehen lerroa har dezaten.

Errepara diezaiogun, bada, Erregimen Frankistak iraun bitartean ardatz zen eta berreskuratu nahi den emakume idealaren irudiari. Diktadura Frankistak genero-politika zapaltzailea ezarri zuen, zeinak emakumea gizabanako independente gisa ukatzen zuen. Emakumeak gizartearen ardatz hezitzaile bihurtzen zituen politika horrek, baina ez zien inongo agentzia propiorik ematen. Emakumeek, “ángeles del hogar” (etxeko aingeru) direlakoen posiziora baztertuak izan arren, aldi berean, “balio” handia zuten eta gizarte berri honen erreprodukziorako bitarteko nagusi gisa gurtzen zituzten. Emakumeei zegokien Espainia Berria erreproduzitzearen eta betikotzearen erantzukizuna. Zaindu eta maitatu egin zituzten, haien bertute fisikoengatik eta ezaugarri moralengatik, egiaz objektutzat hartzen zituzten arren.

Erretolika hark goretsi egiten zuen emakumeak (erregimenaren) erreprodukziorako bitarteko gisa zuen balioa. Emakumearen aitortza sozial hori, ordea, haren kosifikazio eta dominaziora guztiz azpiratuta zegoen. 1934ko ekainean sortu zen, hain zuzen, Falangearen Sección Femenina delakoa, eta erakunde horrek emakumeak hezteko eta mobilizatzeko ardura izan zuen. Erregimen Frankistaren ordena soziala mantentzeko pieza giltzarria izan zen; izan ere, emakumeak nazio-identitate berria eratu eta transmititzeko tresna ziren. Emakumearen eta feminitatearen gaineko ikuskera hori (ama eta emazte izatearena) Sección Femeninaren diskurtso “hezitzaile” guztian zehar egon zen presente Erregimen Frankistak iraun zuen bitartean.

Sexu-iraultza, emantzipaziora bidean?

Trantsiziorako saltoak, ordea, abagune paregabea ireki zuen, asaldura politiko eta sozialeko testuinguru hartan, Erregimenarekiko eta hura ordezten zuen elementu ororekiko apurketa erradikala gorpuzteko (itxuran behintzat). Gainera, 70ko eta 80ko hamarkadetan, Espainiako Estatua inflexio puntu bete-betean murgilduta zegoela, iraultza kulturala Mendebalde osoan zehar kutsatzen ari zen. Harekin, amaitu egin nahi izan zen ordura arte emakumeari lotuta eduki zuten iruditeriarekin, hau da, emakumea gizartearen erreprodukziorako baldintza eta motor izan beharrarekin. Eliza Katolikoak zein Erregimenak, baldin eta gizarteak aurrera egiteko itxaropenik bazuen, gainditu egin behar zituen gizartean erroturiko balio batzuk, hala nola purutasunean ardaztutako feminitatea, errepresio sexuala eta ama eta emazte zen emakumearen iruditeria.

Zokoratutako eta debekatutako hainbat praktika normalizatzea ekarri zuen iraultza kulturalak, eta askapenaren –zehazki sexu-askapenaren– garai gisa hartu den hartan, hainbat mugimendu sozialek hartu zuten indarra. Sexuaren gaineko balio eta arau moralen aldaketa horren eskutik, sexualitateak zentraltasun handia hartu zuen. Hurrengo hamarkadetan zehar, joera horren kristalizazioa ekarri zuen teoria garatu zen, queer teoria hain zuzen. Queer teoria baina, norbanakoaren identitatearen gaian zentratzen da, eta haren jo-puntua, hain zuzen, norbanakoa da: krisian erori den subjektua.

Teoria horrek gordetzen dituen premisek indarra hartzearekin, alde batetik, indibidualtasunaren gorazarrea egiten da, emantzipaziorako ezinbesteko tresna delakoan. Queer teoriaren arabera, norbera da bere errealitatea iraultzearen arduraduna; ez zaio erreparatzen norbera egoera horretara kondenatzen duen errealitate materialari, eta, are gehiago, ez dago hura gainditzeko inongo asmorik. Honela, gizabanakoa eta haren desirak gizartearen gainetik jartzen dira. Langile klasea bateratzeko potentzialitatea zuten borroka masiborik ez egotearen ondorioz, 70eko hamarkadaren amaieran politika identitaristetara desbideratu zen sexu-askatasunaren aldeko mugimendua, eta baita feminismoa ere, eta haien aktibismoa esperientzien trukera eta jada lortutako konkisten administraziora mugatu zen. Emakumeen mugimendua Estatuaren baitan instituzionalizatzeak –alderdi erreformisten barruan, akademian…– emakumeen mugimenduaren baitan ideia burgesak indartzea ekarri zuen. Zentzu horretan, “dena aldatzera” zetorren mugimendu soziala, kale mailan indartsua zena, asimilatu eta etekinak biderkatzeko makina bihurtu du gizarte kapitalistak.

Ideologo erreakzionarioen arabera, Espainiaren handitasunarekin batera hura “handi” egiten zuten fundamentuak galdu baitziren, berebizikoa bihurtzen da hautsa kentzea nazioa hezurmamitzen duten familia zein emakume eta gizon eredu idealari, berriz ere ideal horiek lehen lerroa har dezaten

Txanpon beraren bi aldeak: sexualizazioa eta erreakzio kontserbadorea

Norbanakoa jarri da zentroan, iraultzarako subjektu gisa, bi printzipio faltsuren bueltan eraikita. Batetik, askatasun indibidualaren mitoa dago: norberak askatasunez eta modu indibidualean har ditzake erabakiak, aske izateko borondateaz bakarrik. Bestetik, aurreko premisatik abiatuta, norberaren sexualizazioa eta hura performatzea mekanismo emantzipatzaile gisa aurkezten da (borondate auzia bailitzan ez elikatzea kapitalismoari errentagarriak zaizkion eta betikotzen dituen fenomenoak, sexualizazioa kasu). Fenomeno horrek, ordea, emakumeen aurkako indarkerian sakontzen du, eta emakumeen emantzipazioaren izenean sexu-merkatu berriak irekitzea justifikatzen du. Zapalkuntza ahalduntze gisa aurkezten da, gure gorputzen kontura aurrera egiten duen itsasontziaren bandera aldatzeak haren norabidea desbideratzea ekarriko duelakoan.

Arestian aipatu bezala, proposamen politiko horrek huts egiten du esku hartu nahi duen errealitate materialaren azterketan, eta nitxo partikularrak sustatu besterik egiten ez duten praktika batzuk bultzatzen ditu, klase-batasunaren printzipioa arbuiatuaz. Hala, ortzi-muga iraultzailea ezabatzen da, borroka apaltzen da.

Gainera, erreakzio berri bat dugu ate-joka, krisi kapitalistak eta sozialdemokraziak gauzatu ez zituen promesek eragindako nahigabe soziala oinarrian duena, eta kolektibo zaurgarrienen aurkako erasoaldia abiarazi duena (emakume langilearen aurkakoa, kasu). Berriro ere, kolpatzen gaituen endekapen ekonomiko, politiko eta morala geldiarazteko itxaropenarekin, biktimak eta borreroak nahasten dira. Berriz ere, datorren miseria desagerrarazi nahi da haren erroari erreparatu gabe.

Queer teoriaren arabera, norbera da bere errealitatea iraultzearen arduraduna; ez zaio erreparatzen norbera egoera horretara kondenatzen duen errealitate materialari, eta, are gehiago, ez dago hura gainditzeko inongo asmorik

Beraz, ulertu behar dugu txanpon beraren bi aldeak direla sexualizazioa (nahiz eta emantzipazio-ariketa gisa aurkeztu) eta erreakzio kontserbadorea. Biek ala biek emakume langilearen kosifikazioan sakontzen dute, eta subjektu debaluatu gisa betikotzen dute, zeinaren funtzio bakarra erreprodukzioa eta desira sexualak asetzea den. Izan ere, biak ala biak gaitasun eza erakutsi dute eta ez dute inongo aspiraziorik izan pentsamendu marko burgesetik at kokatu eta miseriara kondenatzen gaituen errealitate materiala iraultzeko.

Erreakzio kontserbadorea, emakume langileon emantzipazioaren aurkako arma gisa

Erreakzioaren gorakadaren atzean dauden arrazoi nagusiak bi dira, eta erdiko klaseen proletarizazio prozesua da lehenengoa. Krisi kapitalista bete-betean eta Ongizate Estatuak desegite prozesuan direla, erdiko klaseen hainbat estratu, orain arte izan duten bizi-maila (pribilegioak) galtzearen ondorioz, planteamendu baztertzaile eta erreakzionarioak defendatzen hasi dira. Zabaltzen ari den ideia hurrengoa da: langile klasearen eta haren baitako kolektibo zapalduen gaineko esplotazioa handituta, hau da, kolektibo horiek aberastasunaren banaketatik baztertuta, berreskuratu eginen da kapitalismoaren urrezko aroa. Bigarrena Mendebaldeko sozialdemokraziak bizi duen porrota eta ezintasuna da, eta elikatu egiten du aipatutako joera. Krisi bete-betean politika erreformistak egiteko abagunea nabarmen murriztu da, eta agerian geratzen ari da sozialdemokraziak ez duela inolako aterabiderik bizi dugun krisiaren aurrean.

Kapitalaren egonkortasun garaietan Estatua gai izan da langileria masiboki eta “kontsentsuz” integratzeko. Esate baterako, II. Mundu Gerraren osteko hamarkadetan, nolabaiteko eskubide sozial eta politiko batzuk bermatuta izan zituen erdigune inperialistako langile klasearen zati handi batek (hori bai, periferiako langileriaren kontura). Burgesiaren boterearen zilegitasun soziala, beraz, erdiko klase zabal baten bizi-baldintza onen gainean eraikitzen da: bake soziala erosi egiten da.

Kapitalaren metaketa-krisiak, ordea, gizarteko gainontzeko esparruetan ere krisia eragiten du. Gaur egun dagoeneko ez dago langileriaren geruza zabaletan lehengo ongizate ekonomikoa eta eskubide politikoak mantentzeko aukerarik. Prozesu horren eskutik kapitalismoa galtzen doa onarpen soziala. Etorkizun oparo baten itxaropenak “izan den horrekiko” nostalgian ardazten dira, zeina urrun geratzen den ongizate unibertsala bermatzen zuen errealitatea izatetik. Krisiaren aurreko paradisu horren irudia saltzen da, eta haren izateko arrazoia –ustez berreskuratu behar dena– familia tradizionalaren eta nazio indartsuaren balioak dira, besteak beste. Egungo arazoa, haien arabera, arestian aipatutako balio horiek zalantzan jarri dituzten fenomenoak dira: woke izendatu den mugimendu oro edota aberri bateko kultura zein bizimodua arriskuan jartzen duen kanpotarra.

“Segurtasun faltako” testuinguru honetara eraman gaituena, inongo zalantzarik gabe, “woke diktadura” delakoa izan da. Gaur gaurkoz, woke gisa izendatzen da eskubide politiko eta sozialen aldeko edozein mugimendu, zaku berberean sartzen da euren gizartearen gaineko iruditerian kabidarik ez duen edozer eta edozein, zeina kriminalizatua eta deuseztatua den. Begiak ireki behar dira. Matrix filmean lez, pastilla gorria hartu behar da. Ez da analogia soila, egungo ideologo erreakzionarioek hizpide duten premisa baizik. Horren adibide paregabea dugu aztertutako Red Pill Podcast delakoa. Hau diote beren Youtube kanaleko biografian:

“Red Pill filosofiak Matrixen metafora erabiltzen du modu jakin batean pentsatzera, jardutera eta bizitzera mugatzen gaituen baldintza soziala eta kulturala deskribatzeko. Matrixak amets kolektibo batean mantentzen gaitu, eta, hartan, aurkezten dizkiguten ilusioak egiatzat hartzen baititugu zalantzan jarri gabe. Pertsonengan amets kolektibo hori piztea da gure helburua, errealitatea ikusi eta beren bizitzen gaineko kontrola har dezaten”.

Lo dago gizartea, inongo oposizio gabe onartu den “woke diktadura” baten pean, zeinak gizonak biktimizatuta eta menderatuta mantendu nahi dituen. Diskurtso horiek zabaltzen dituzten arrazista, matxista edota klasistek mesias gisa hartzen dute euren burua. Inork gehiago ikusi nahi ez duen eta esatera ausartzen ez den egia dute hizpide. Matxismoa, zentzu komunean zabaltzen den bitartean, apurtzaile eta iraultzailetzat hartzen dute batzuek, normaren aurka joanen bailitzan. Kontrara, ideologizazio ariketa masibo baten bitartekari izaten ari dira.

Diskurtso eta praktika erreakzionarioak zabaltzen ari dira, izan kalean, instituzioetan edo sareetan. Azken horietan aurkitzen dugu, hain zuzen ere, ideologo erreakzionarioen nitxo erraldoia. Ideologo horiek kolektibo zaurgarrion aurkako diskurtsoak eta ekintzak zuzentzen dituzte, halakoak justifikatzeko argudiaketa zabalduaz, eta, gazteoi dagokigunez, batik bat sare sozialen bitartez. Indarkeria matxistaren aurpegi berrien erakusleiho diren plataforma digital horiek berak zabalpen mekanismoak dira indarkeria matxista ukatzeko eta erasotzaileen inpunitatea eta kultura matxista normalizatzeko eta zilegiztatzeko.

Zapalkuntza ahalduntze gisa aurkezten da, gure gorputzen kontura aurrera egiten duen itsasontziaren bandera aldatzeak haren norabidea desbideratzea ekarriko duelakoan

Izan ere, sare sozialek gero eta garrantzi handiagoa dute egunerokoan, sozializatzeko ez ezik, gazteentzako espazio pedagogikoa ere bilakatu baitira, gazteon artean plataforma digitalen kontsumoa gero eta altuagoa baita. Jasotzen dugun hezkuntza, hein handi batean, sare sozialek eta haietako erreferenteek ordezkatu dituzte.

Sareetan, podcast fenomenoa azpimarra dezakegu, zeinaren bitartez ideologo erreakzionarioek itxura zientifiko eta zintzoa eskaini nahi dioten zabaltzen dituzten informazio faltsu eta gezurrei. Izan ere, eztabaida bitartez planteatzen dituzte gai horiek, podcastean gonbidatu “progreak” eta kontserbadoreak elkartuz. Podcast horietan, ordea, kontserbadoreak ez diren gonbidatuak ekartzen direnean, gutxiengo nabarmena izaten dira, eta helburu bakarra horiek umiliatzea izaten da: iraindu egiten dituzte, ez diete hitzik egiten uzten, haien iritzia inongo fundamenturik gabe deuseztatzen da… Eztabaida zintzo gisa aurkezten bada ere, diskurtso kontserbadore berritua inposatzeko plataforma da, zeina fundamenturik gabeko egia absolutuen adierazpenean oinarritzen den. Izan ere, prestigiozko ikerketak eta aldizkariak aipatzen dituzte (egiazkotasuna frogatu gabe), tratatzen diren gaietan “adituak” gonbidatzen dituzte (autoritate argudio gisa erabiltzeko)... hau da, falazietan ardaztutako izaera sasizientifikoaz eta eztabaida hutsalez zilegiztatzen dituzte ideia erreakzionarioak.

Podcast horien bitartez zabaltzen den diskurtso matxistak hiru ideia nagusi biltzen ditu:

1) Matxismoa eta indarkeria matxista ez dira existitzen. Hau da, biolentziak ez du generorik eta emakume langileok jasaten dugun biolentzia-forma espezifiko hau seinalatzeak gizonak biktimizatzeko balio du; izan ere, gizonak arriskuan jartzen ditu haien kontrako salaketak nonahi eta jar daitezkeelako, eta, horrela, euren bizitza ezbaian jarri. Asmakuntza ideologiko bat da.

2) Emakumea erreprodukziorako eta desira sexuala asetzeko objektu bat besterik ez da. Halakoak izan beharko dira “balio handiko emakume” deitu izan direnak, gerora sakonduko dugun bezala. Baieztatzen da ez dela beharrezkoa emakumeak lan egin dezan, etxean senarra eta seme-alabak zaintzen geratu behar dela… Emakumearen irudi puru hori garatzearekin batera, ordea, emakumeen muturreko sexualizazioa dugu. Emakumeak objektu sexual gisa sozializatzen dira, desira sexual oro beteko duten eta kontsumitzekoak diren objektu sexual gisa.

3) Emakumeek jasaten duten biolentziaren arduradunak etorkinak eta emakumeak dira; haiek dira arazoaren erroa. Izan ere, emakumeon aurkako biolentzia existitzen dela onartzen denean, segurtasun faltari atxikitzen diote, zeinaren errudun etorkinak diren. Delinkuentzia eta emakumeon aurkako erasoak zuzenean etorkinekin lotzen dira, hots, emakumeon defentsaren bandera euren gain hartzen dute diskurtso arrazistak elikatu ahal izateko, baina, aldi berean, haiek dira emakumeon interesen aurka egiten lehenak. Gainera, maiz, emakumeongan jartzen da fokua bera, haien ustez gu baikara jasaten dugun biolentziaren erantzuleak (hein batean bada ere), arriskutsua den toki baten egoteagatik, janzkera desegokiagatik, etxera bakarrik itzuli izanagatik…

Matxismoa, zentzu komunean zabaltzen den bitartean, apurtzaile eta iraultzailetzat hartzen dute batzuek, normaren aurka joanen bailitzan

Premisa ideologiko honetatik abiatuta, iruditeria femenino zein maskulinoaren eta familia nuklearraren endekapena izan baitira maldan behera eraman gaituztenak (feminismoaren eta woke politikaren eskutik), balio tradizionalak berreskuratzea dugu irtenbide bakarra. Postura kontserbadoreetarako norabide-aldaketa hori bi kontzeptu zentralek ordezten dute: “balio handiko emakumeak”, eta, hari kontrajarrita, “balio handiko gizonak” direlakoak.

Diskurtso erreakzionarioaren arabera, emakumea gizona baino balio handiagoarekin jaio da, eta haren ardura balio hori kontserbatzea da. Balio hori amatasunak esleitzen dio, erreprodukziorako gaitasun eta eginbeharrak, hain zuzen

Emakumearen eta gizonaren iruditeria eraberritua

Diskurtso erreakzionarioaren arabera, emakumea gizona baino balio handiagoarekin jaio da, eta haren ardura balio hori kontserbatzea da. Balio hori amatasunak esleitzen dio, erreprodukziorako gaitasun eta eginbeharrak, hain zuzen. Balio hori kontserbatzeko, emakumeak hainbat ezaugarri bete behar ditu, zeinak purutasunaren ideian ardazten diren. Emakumea zintzoa eta apala izan behar da, bai jardutean, bai janztean (estali egin behar du bere gorputza). Emakumeak bere irudia zaindu behar du, femeninoa izan behar da, baina bikotekidearen edo senarraren plazererako bakarrik. Ama eta emazte izango da, lanik egin behar ez duen etxeko erregina, zeina senarrak ekonomikoki sostengatu eta fisikoki babestuko duen. Izan ere, hori ez betetzeak ezbaian jarriko luke senarraren maskulinitatea eta hornitzaile funtzioa. Emakumearen balioa erreprodukziorako gaitasuna da, eta hura da haren arrakastaren oinarria, seme-alabak, senarra eta etxea zaintzearekin batera. Emakumeek senarraren arrakasta bultzatu behar dute, eta inoiz ez hura gainditu (alor ekonomikoan batik bat); izan ere, gizonek ez dute emakume maskulinorik desiratzen, mehatxu bat dira ordena tradizionalerako. Emakume tradizionalak gizonezko tradizionala nahi du, eta, horretarako, otzana izan behar dela onartzen du. Inkoherentea da gizon tradizional batek eskaintzen dituen pribilegio guztiak (babes ekonomikoa, fisikoa, soziala…) nahi izatea eta bueltan emakumeek ezer ez eskaintzea.

Emakumearen irudi idealaren pieza guztiak elkartzen baditugu, tradwife delakoa osatuko dugu, Estatu Batuetatik esportatu eta Espainiako Estatuan hautsak harrotu dituena (ikus Roro influencerra). Izan ere, izena bera laburdura bat da –traditional wife; emazte tradizionala, alegia– ongi jasotzen duena gizartearen sostengu izan beharko litzatekeen etxekoandrearen irudia. Tradwifeak otordu guztiak zerotik ekoizten ditu, senarraren desira guztiak asetzea du helburu, eta kontent dago senarrak bermatzen dion bizimoduarekin.

Esan bezala, emakume tradizionalak gizon tradizionala behar du, zeinak emakumeak ez dituen zenbait bertute baititu. Gizonak, emakumeak ez bezala, balioa sortu behar du bizitzan zehar. Hau da, bere burua balioztatu behar du. Horretarako, arlo sozial zein ekonomikoan arrakastatsua izan behar da, eta arrakasta hori norberaren ekintzek zein erabakiek baino ez dute determinatzen (meritokrazia premisa gisa). Gizona indartsua eta inteligentea da, fisikoki zein psikologikoki gailentzen da, eta, horregatik, lan egiteko eta familia hornitzeko eginbeharra du. Ez du uzten ez emozioek ezta hormonek ere ahuldu dezaten, eta berebizikoa zaio irudi sendo hori ematea. Gizonak emakumea zaindu behar du, haren ongizatea bermatu behar du, bere bertute fisikoak garaiezinak direla demostratzeko. Horrek bermatuko du haren desiragarritasuna. Exijentzia horiek gauzatzeko, garapen pertsonalaren gailurrera heltzeko, gizonak lan pertsonal handia egin behar du: indar inbertsio handia lantokian (errespetatu egin behar dute arlo profesionalean), baita bere irudi pertsonalean ere (gimnasioaren kulturaren gorazarrea).

Gauzak horrela, “elkar elikatzen duten” bi irudi kontrajarri aurkezten zaizkigu. Alde batetik, emakume azpiratua: objektu pasiboa, erreprodukziorako eta desira sexualak asetzeko funtzioa duena, eta inongo autonomiarik ez duena. Bestetik, inposatzen den gizona: subjektu aktiboa, agentzia osoa duena eta objektutzat duen emakumearekin edozer egin dezakeena. Botere ekonomiko, sozial eta politiko osoa du bere esku, baita familia mantentzearen eta babestearen ardura ere.

“Berreskuratu” nahi den iruditeriaren ondorioak

Aldaketa erradikal gisa aurkezten da emakumearen iruditeria berria, garapen pertsonalaren gailur gisa. Aitzitik, kontsumorako objektu izaten jarraitzen du emakumeak, eta, haren aspirazio altuena senarraren ondasun pribatu bihurtzea izan daiteke. Emakumea azpiratuta mantentzen duten genero-rolen berrindartzea eta betikotzea dakar iruditeria horrek. Bi kasuetan, hau da, emakumeekiko errespetuz mozorrotzen denean edota esplizituki kosifikatzen gaituen jarrera denean, emakumeok objektu pasibo gisa sozializatzen gaitu, kontsumitzeko eta aginduak jarraitzeko prest egonen den objektu gisa. Horrek guztiak emakumeon aurkako biolentzian sakontzen du, emakumeon agentzia ezabatuta eta gure zeresanik gabe guregandik edozer exijitu eta hartu daitekeela pentsatuaz. Eskubide zibil eta politikoetan atzerakada da planteatzen dena, are egoera zaurgarriagoan kokatzen baitute emakume langilea, biolentzia-forma ezberdinak pairatzeko aukerak biderkatuaz eta aldi berean, halakoei aurre egiteko aukerak murriztuaz.

Gainera, emakume eta gizon idealaren gauzapenerako premisa eta ardatza, aipatu dugun bezala, ardura indibiduala da. Norberak ireki behar ditu begiak, eta, aurkeztutako jarraibideei men eginez, norberak identifikatu behar ditu gainditu beharreko erronkak, bai eta irtenbideak topatu ere. Ez dago lagunduko gaituen inor, bakarrik gaude bizitza honetan, eta norbere burua da izan dezakegun aliatu handiena. Premisa horretatik eratortzen dira hautu askatasuna existitzen delako ilusioa edota norbanakoengana zuzentzen den epai eta xantaia morala (hautu indibidualek determinatzen dutenez geure bizitza, gu geu gara pairatzen dugunaren errudunak).

Aska zaitez zu zeure kateez. Kasu honetan, politika identitaristek ulertzen dute deseraikitze edo askatze lana egingarria dela sistema kapitalistaren baitan (hortaz, ez dute hura ezbaian jartzen), eta ikusmira norbanakoak egin beharreko lanean kokatzen dute. Izan ere, norberaren esku dago miseriari irtenbidea ematea, eta, bide hori ez hartzea erabakitzen badugu, geure errua izango da gertatzen zaiguna. Askatasun kolektiboak eta haren gauzapenak, ordea, menderakuntzarik eta, azken finean, klaserik gabeko gizarte bat eraikitzea eskatzen du. Askatasun kolektiboa aldarrikatzeak aintzat hartzen du egun langileok izan dezakegun ustezko hautu askatasuna guztiz determinatzen dutela baldintza materialek. Hautu askatasuna ez da erreala langile klasearentzako, ez behintzat esplotatuak garen egoera honetan.

Determinazio materialak aztertzeari uko egiten dioten praxi eraldatzaile baterako deiek aldarri hutsalak baino ezin dituzte sortu, akaso erradikaltasun kutsu batez mozorrotuak

Marko estrategiko eta organizatibo iraultzailerik ez egotearen ondorioak ditugu horiek guztiak; izan ere, marko iraultzaile bat ezinbesteko baldintza da emakume langilearen emantzipaziora bidean, haren garapen pertsonal eta sexualitatearen garapen librerako. Akats larriak egiten dira proposamen “askatzailearen” forman, edukian zein helburuan. Erreakzio gisa aurkezten da, espontaneoa eta norabiderik gabekoa, zeinak fokua indibidualtasunean eta hautu askearen mitoan kokatzen dituen. Interbenitu nahi den errealitatearen gaineko analisi, eta, beraz, seinalatze okerrak egiten dira. Emakumeon defentsaren aldarrikapenen pean garatzen den erretolika horrek ez du inongo asmorik ezta gaitasunik ere hura gauzatzeko.

Begiak irekitzeko beharra aldarrikatzen dute, pentsamendu hegemonikoaren esparrutik ihes egitekoa, baina frogatu dute ez direla horretarako gai, eta, hain zuzen ere, hura indartzen dutela. Determinazio materialak aztertzeari uko egiten dioten praxi eraldatzaile baterako deiek aldarri hutsalak baino ezin dituzte sortu, akaso erradikaltasun kutsu batez mozorrotuak. Kasurik okerrenean, bidea irekitzen diote kolektibo zaurgarrienen kriminalizazioari, interes komun baztertzaile baten izenean.

Ez da borondate auzia. Emakume langileok kolpatzen gaituen zapalkuntza ez da hautu pertsonalek eragindako fenomenoa. Beraz, funtsezkoa da errealitate materialaren azterketa zorrotza egitea, eta emantzipazio unibertsalaren zeregina azken muturrera eramateko gai den alternatibari atxikitzea, horrela bakarrik gauzatuko baita emakume langilearen emantzipazioa.

Ardi-larruz janzten den otsoaren aurrean, zaldunkeriaz mozorrotutako edo tresna askatzaile gisa birformulatutako matxismoaren aurrean, errealitate materialaren azterketa zehatza funtsezko tresna da zapaltzen gaituen sistemak hartzen dituen formen erroa identifikatzeko, forma horiek erreproduzitzen jarraituko baitira Kapitalari etekin ekonomikoa eta politikoa dakarkioten heinean.

Norberaren zapalkuntza-egoera gainditzeko modu bakarra langile klaseko gainerako kolektiboen interesak urratzea dela ulertu daitekeen honetan, modu egokian esku hartu behar dugu emantzipazio unibertsalaren aukera eta erabateko beharra berregituratzeko, gure asmoa ez baita menderakuntza-sistema bat beste batekin ordezkatzea, edo borrero bat beste batekin, edo, kasurik onenean, norbera borrero bihurtzea. Nire askatasuna ez baita hasten zurea amaitzen denean, nire askatasuna zurearekin hasten da.

BIBLIOGRAFIA

Rodríguez, D (2017). La Sección Femenina de Falange como guía adoctrinadora de la mujer durante el Franquismo en Mujeres y saberes. En los límites de lo permitido, 30, 133-147. Asparkia.

Kipcak, Y (2020). El Marxismo frente a la Teoría Queer.