Batez besteko irabazi-tasaren joera beherakorraren gorakadak kapital humanoa, merkatuak, merkataritza-ibilbideak eta baliabideak lortzeko borroka biziagotzera bultzatzen ditu kapitalak, eta baita ekoizpen-kostuak gutxitu asmotan azkar modernizatu eta berritzera ere. Egoera horretan, 2020. urtearen hasieran munduko ekonomiak hartu duen hondamen sektorialen eta bat bateko geldialdien itxurak kapitalismoa bere muga gorenera iritsi dela sinestera garamatza. Baina, oker egon banaiteke ere, nire ustez, metatze-ziklo luze bat geratzen da oraindik, epe-muga 2050-60ko hamarkadan aurkitzen duena, hurrengo hedapena gauzatzeko beharrezko irabazi tasa -India eta Afrikako proletalgoaren segida toyotista mailakatua baina masiboa gehituz handituta-, oraindik posible den irabazi tasa, agian % 5-10ekoa batez beste mundu mailan, eta Lan Baliagarriaren optimizazio erradikalaren bidetik lorgarria den esplotazio kuota ez suntsikorraren arteko balizko proportzionaltasunaren oinarriaren gainean gauzatuko litzatekeena. Gainera, eskualde bakar batean ugaltzea lortzen duen kapitalismoa puntu horretatik Mundu osora berrabiaraz daitekeela jakinik, aldi honetan bereziki behin-behinekotasun horretarako prest egon behar dugula uste dut.

Ziurgabetasuna, Zibernetika eta Lan Erabilgarria

Ez da egia ekoizpen modu kapitalistan Lan Objektibatuak Lan Biziari modu deterministan estrukturalki eta absolutuki uko egiten dionik; dialektikoki konbinatzen dira. Hori izan da zibernetika Platonetik hasi, Wienerretik igaro eta gaur egunera arte: gauza eta pertsona multzoen prozesuak konbinatu eta zuzentzeko artea, emaitzak lortzeko, eta, horien artean, emaitza nagusi bat. Adibidez, itsasontzi bat portu batera bideratzea edo gainbalioa sortzea. Bada, kapitala, metaketaren buruzagitza zibernetiko gisa, izaten ari den arazoa da argitzea zein den garai honetan Lan Biziaren eta Lan Objektiboaren konbinazio posible guztien artean Lan Erabilgarri proportzio handiena sortzen duena (gainbalioaren ekoizpenarentzat).

Hori orokorrean gertatzen ez den bitartean, gainbalioaren zerga-zatiaren etorkizuneko handitzean oinarritutako zor publikoa handitzea kiebra luzatu edo ezkutatzea besterik ez da, ez baita gainbalio-zatien banaketa-­arazoa, gainbalioaren ekoizpen-arazoa baizik. Horrek, krisi politikora darama, izan ere, funtsean, estatua klase-­aliantza bat da zerga-gainbalioa erauzi eta garatzeko -eta, gerora, gainbalioaren zerga-zatia-, ezin da zerga-gainbaliorik gabe existitu, eta, orain, bere deskonposizioa saihesten saiatzen da, proletalgoaren gaineko zerga-esplotazioa handituz, non eta zerga-esplotazioa soldata erlazioaren bidez gauzatutako proletalgoaren esplotazio burgesaren mende dagoen ekoizpen modu batean, erlazio hori bere aukeren muga absolutuarekiko ziurgabetasun krisian aurkitzen denean.

Porrota saihesteko, hain zuzen ere, kapital kontzentratu handien arteko nazioarteko lehia areagotu egin da 2019an, eta, horren ondorioz, mundu osoko inbertsore publiko eta pribatuen presioa asko handitu da Lan Erabilgarriaren maila berriaren bila gero eta jakin-mina handiagoz egiten diren inbertsio eta desinbertsio handiagoen alde. Horrek esan nahi du, dagoeneko ezin dela luzatu kapitalaren zati ez-­errentagarrien sostengua. Gidaritza kapitalistak Lan Osoaren baitako Lan Erabilgarriaren proportzioa modu masiboan handitzeko borrokatzera behartuta daude, bilaketa horretan ausartagoak izatera, balioaren desekonomiak ezabatzera edo lugorri dauden lan-indarraren poltsa handi masiboak sortzera, eta baita menpeko egiten duten zentralizazio berrietan subsumituak izatea saihestera ere. Hori guztia berregituraketa handiak osatzen ari da merkataritzaren, kulturaren, gizartearen, teknologiaren eta industriaren arloan, baita arlo militarrean ere, forma sozial kapitalistaren Birmoldaketa Global Handia gero eta azkarrago osatzen ari direnak.

Telefonia Digital Mugikorraren mundializazioa oinarri duen metatze-eredu global txinamerikarraren amaiera

Trump-en presidentzian zehar, Txinako eta Estatu Batuetako sektore zabalen merkataritza eta industria fusioaren aurkako erasoek deskonposatzera eraman dute kapitalaren mundu mailako metatze-eredua, zeina, erren bada ere, oraindik ere martxan zegoen. AEBetako diseinuen ekoizpena eta royaltyen sistema Txinako mihiztatze materialari aplikatzen zitzaizkion, eta Txinak, soldata baxuak, segurtasun juridikoa eta ustiapen bortitza oinarri hartuta, bukatutako manufakturak AEBetara eta mundu osora esportatzen zituen. Horrek industrializazio izugarria eragiten zuen Txinan. Baina garapen horrek Mendebalde Ertainean desindustrializazioa eta AEBetan haustura larriak ekarri zituen, hala nola, langabezia masiboa eta baita etsipen sozialagatik opiazeoen kontsumoak eragindako milioi bat pertsonen heriotza.

Hedapen hau ez zen bakarrik manufaktura sinpleen gainean gertatzen. Bereziki, Teknologia Digital Mugikorraren supersektoreak, 2017an 7.000 milioi telefono mugikorren hedapenarekin (1), AEB-Txina arteko ekoizpen-­harremanaren azken 20 urteak markatu ditu, eta ordenagailu pertsonalen mihiztatzearekin, hauen periferikoekin eta mota guztietako osagai mikroelektronikoekin batera garatu da. Metaketa globalaren hedapen-motor hori nagusiki demokratak ziren funtzionario estatubatuarrek inprimatutako eta funtzionario txinatarrek pilatutako dolareen bidezko finantzaketaren inguruan antolatzen zen, eta huts egiten hasi zen, sektorearen heldutasunaren ondoriozko batez besteko irabaziaren etengabeko jaitsieragatik ez ezik, baita AEBen ahultze produktiboarekin batera emandako Txinaren industria-igoeraren ondorio geopolitiko sakonengatik ere. Trump erabat apurtzailea da Txinarekin, TPPtik atera ondoren ikusi zen bezala; desindustrializazioan galtzaile izan zen gizarte-masaren eta automobilgintzaren, energiaren eta aeroespazioaren sektoreen inguruan kontzentratutako bloke industrial estatubatuar baten arteko aliantza ordezkatzen du, zeinak, dolarraren abantailak, munduko moneta hegemoniko gisa, galtzeko arriskuan egonik ere, horien desegitea eragiten duen metaketa modua geldiaraztea nahi zuen eta lortu duen, royaltieen jabeei, dolarren gain-inprimaketa jarraituen onuradunei, konplexu militar-industrialaren zati bati eta korporazio teknologiko internazionalizatuenei garapen ardatz hori ukatuz.

Badirudi Txinan badela erreserbatutako balioa dolarretan gordetzearen aldeko korronte bat, eta beste bat yuana bultzatzen duena moneta-mendekotasun hori saihesteko forma gisa, Telefonia Digital Mugikorraren sektorearen heltzearen ondoriozko irabazi-tasa gero eta gehiago murrizten zen bitartean, Pazifikoan eta Munduko Telefonia Digitalean oinarritutako txinamerikar metatze-eredua bultzatzen zuen gainbalioaren ibai nagusia ahuldu ahala. Eta, atzeraelikaduran, Ozeano Barearen bi aldeetan haren garapen mankomunatuaren jarraipenari barne-erresistentziak geroz eta handiagoak ziren.

Internet Mugikorraren hurrengo garapena lur-orbita baxuko satelite-­sareen eta 5Garen azpiegitura eta logistiken banatze inperialista berrietatik igarotzen zen jada, Huaweiren aurkako jazarpenarekin frogatu zen bezala, AEBek Android plataforma itxiz aurrena, eta erdieroaleentzako sarbidea ondoren. Hori gertatu ahala, Txinak birkokatzea bilatu du, batezbesteko industrializazio txikiko herrialdeen garapen-eremu bat sustatuz, Txinako Itsasotik Europako Penintsularaino artikulatua: Zetaren Bide Berri ospetsua.

Ondasun eta zerbitzu eurasiarren Ipar-Hego eta Eki-Mendebalde zirkulazioaren bateratze hori, Telefonia Mugikor Digitalaren mundializazioan eta Pazifikoaren ardatzean oinarrituta dagoen txinamerikar metaketa eredu globala epe luzerako ordezkatzeko hautagai naturala da. Hala ere, erakundetzeko, irismen handiko borroka politiko eta militar orokortua behar du, Qassem Soleimani Irango Jeneralaren erailketarekin ikusi den bezala, sakonki aztertuta, irabazien krisi mundialari ezarritako irteera kapitalistari eginiko desafioa den guda ekintza dena.

SARS-Cov-2 aren kolapsoa, Sozializazio Robotiko Poshumanistaren aldi eratzailearen hasiera gisa

Soleimani Jenerala Iraultzaren Zaindarien buru historikoa zen, Erresistentziaren Ardatzak (Iran, Hezbolá eta Siria) Aleppoko Batailan lortutako garaipenaren egilea, mendebaldeko falka agresiboa hondatu zuena Zetaren Bide Berriaren igarobidean. Jeneral hori, AEBek eskatuta, 2018ko maiatzean Akordio Nuklearretik atera zirenak, bilera diplomatiko batera erakarri zuten Irakera eta 2020ko urtarrilaren 3an hil zuten, tranpa batean. Hala ere, Iraultzaren Zaindariek Ormuz Itsasartearen giltza dute, eta handik igarotzen da munduan merkaturatzen den petrolioaren %  35a. Gerra-ekintza horri erantzunez, Europa energiarik gabe utz dezakete, baina baita Txina ere.

Bestalde, hainbat hamarkadetan zehar, enpresak eta ekoizpenaren adar osoak Txinara esportatu ziren, erdiguneko herrialde kapitalistetako inbertsioen errentagarritasun txikia saihesteko. Azkenik, patogenoen ingeniaritza genetikoarekin lan egiten duen txerto komertzialen ekoizpen arriskutsua ere bertara «deslokalizatu» egin zen, inguru merkeagoa zelako eta erregulazio murriztaile gutxiago zituelako. Nahiz eta batzuek esan SARS-CoV-2 ez dela istripu bat izan, hori da azalpen sinpleena eta egiazkoa izateko probabilitate handienak dituena, -hala ere, bere sorreraren inguruko beste hipotesi batzuk ere zuzenak izan daitezke, ondokoak kontsideratzen badira, nire kalkuluen arabera probabilitate handienetik txikienera ordenatuta: a) birusaren agerpen publikoa zein azkar gertatu den —nahiz eta ofizialki 2019ko abenduaren 29an agertu—, Soleimani Jeneralaren hilketaren ondoren, eta, beraz, mundu-­gerra «hibrido» baten probokazioen irekieraren erdian egon gintezke de facto, eta, hala izanez gero, berehala jakingo dugu, egoeraren larritasuna dela eta, edo b) isilpeko hitzarmen interinperialisten emaitza izan daiteke, kapitalaren prozesu global katastrofikoa mundu mailako salbuespen egoera luzatu baten deklarazioaren bidez berbideratzeko, edo c) izan daiteke ere, oso probablea ez bada ere, «zoonosi» batetik etortzea, Microsoft-Gavi-OMS txerto-kapitalaren propagandak, malthusiar sozialdemokratek eta klase ertainetako ekofaxistek dioten bezala , edo d) kapitalismoa kolapsatu ez dadin, munduko biztanleria murriztu eta berregituratzeko nazioarteko oligarkiaren plan malthusiar baten parte izatea, - edozein kasutan, datu eta aurrekari historiko ugarik egiten dute istripuaren teoria probableena izatea, Fukushima bat Wuhanen bailitzan (2).

Nolanahi ere, Txinako Gobernuaren erreakzioa ikaragarri indartsua izan zen, eta zenbait kapital kontzentratu global, hala nola Microsoft-Bain-Monsanto-Gavi-OMS konplexu globala, hori aprobetxatzeko planifikatutako egoeran zeuden.

Munduko alarma-egoera OMEk eta enpresa teknologiko globalek ezarri zuten, otsailaren 11n pandemia deklaratu eta, hurrengo egunean, 12an, in extremis, Bartzelonako Mobile Congress-a bertan behera utzi zutenean, non, mundu osoan birusaren aurkako neurrien panoplia zein efektibotasunekin bete zen ikusita, -ondo finantzatutako, eta sozialdemokrazia internazionalarekin politikoki konektatutako Gavi-ko epidemiologoen sare globalaren presioarekin- klase kapitalistaren frakzio agintari globala, orain Finantzario-Bioteknologiko-Kimiko-Informazionala, ondo dabilela ondorioztatu behar den. «Osasunaren» aldeko mundu-mailako alarma-egoera horrek estatuetako osasun-sistemak suntsitu zituen, kutsatzeari beldurra oinarri zuten izu eta desertzioen tsunamiarekin ekortuz, eta, hala, osasun-sistema nazional fordista-toyotisten oinak buztinezkoak direla frogatuz.

Ikararen tsunami globalaren inpaktuak, munduko komunikazio-geografian izurri beltz berriaren eta sormenezko matematiken tronpeten artean aurrera eginez, desertzio-olatu masiboak eraginez, osasun-krisia eztandarazi zuen, herrialde batetik bestera, domino fitxak bezala, zor publikoaren mundu mailako krisiaren jasanezintasuna agerian utzi zuena. Horrek, berehala, tokian toki ezkutuko salbuespen-egoerak deklaratu zituzten klase ertain sozialdemokraten zerga-errentismoa arriskuan jarri zuen. Beraz, SARS-CoV-2 birusaren beldur globaleko tsunamiak eragindako deseratze-­krisien konbergentziaren zurrunbilo kaotikoan aurkitzen gara, bai eta, eredu txinamerikarra erori ondoren, kontzentrazio berriak sortzeko eta kapital globala zentralizatzeko prozesu amorratuaren ziurgabetasunen artean ere.

Kapitalaren metaketa globalaren eredu berriaren biziraupenaren edo, hala badagokio, lidergoaren aldeko borrokak Sozializazio Robotikoaren ezarpenaren abangoardian egotea dakar, baina horrek desegite ikaragarriak inplikatzen ditu, eta hori da COVID-­19aren osasun-krisi globalak ahalbidetzen duena.

Teknologia-Tipoen aldaketa postoyotistaren azelerazioa, kanpoko energia-iturriak ordezkatzeko monopolio-beharragatik

Aipatzen ari diren «normaltasun berria» salbuespen berri bat da egiazki, potentzia inperialista ezberdinek biziraupenaren aldeko borrokari ekin baitiote, baita definitiboki zehaztuta geratu behar den munduaren banaketa berriaren Eguzkipean leku bat izatearen aldeko borrokari ere. Ziur aski, ausazko kointzidentzia izan da Ormuz-eko egoeraren leherketa, eta, COVID-19ko konfinamenduek eraginda, hidrokarburoetan oinarritutako mugikortasun-­gastuaren erabateko geldialdia ematea. Baina kointzidentzia horrek piztu egiten du energia-iturriak ordezkatzeko politika monopolistaren azelerazio bortitza eta, alarma-estatua baino, salbuespen-estatuaren ezarpena, batez ere nazioarteko egoera berrian ahulenak diren estatuetan: zorpetze izugarria, kanpoko erregai fosilekiko mendekotasun energetiko handia eta birmoldaketa-premia handiko ekoizpen-aparatua, hala nola Italian, espainiar estatuan, edo... Europar Batasun osoan.

Gertatzen da, inperialisten arteko lehiaren gorakadak eta kanpoko energiarekiko duten mendekotasunak estututa, Persiar Golkotik datozen petrolio-horniduren inguruko ziurgabetasun handiarekin batera, hidrokarburo errusiarretarako sarbide alternatiboa Ekialdeko Europan AEBek eraikitako Altzairuzko Gerrikoaren bidez itxita egonda, eta Zetaren Bide Berriaren hedapenaren aurreko birposizionatze erantzun bezala, monopolio europarrek beraien New Deal propioa bultzatu dutela -nahiz eta sozialdemokrata amerikarrek ere antzeko plan bat duten- bilioi bat euroren truke (3), diru kantitate hori, azken instantzian, proletalgoaren gaineko ustiapen-kuota igotzetik aterako den zenbatekoa delarik. Helburu nagusia kanpoko energia-iturrien ordezkapen azkarra sustatzea da. Horretarako, konbustiozko ehunka milioi motorren ordez motor elektrikoak eta bateria-sistemak jarri behar dira epe ertainean, baina ahalik eta azkarren. Hori, Europako monopolioentzako hil ala biziko kontua dena, ekoizpen-aparatuko bi sektore nagusi erradikalki birmoldatuz baino ezin da egin: Energia-sektorea eta, bere gainean, Garraio eta Mugikortasun-sektorea, bereziki Automobilgintza, horiek inperialisten arteko borrokak eta heltzear den Robotizazioak ezartzen duten elektrifikazio berriaren esparrura ahalik eta lasterren egokituz.

Duela bi hamarkadatik, monopolioek presazkoen artean presazkoena izan den krisi klimatiko kataklismikoaren fartsa bultzatu dute, oztopo komertzialak jartzeko eta industria europarrak beren konpetentziatik babesteko, energia-mendekotasunaren saihets ahula lehenbailehen ixteko eta gutxieneko soldataren maila gutxitzea kritikatzeko eta sustatzeko. Doktrina-­Ordena horrek, ez kasualitatez dogmatizatzailea, energia-ordezkapena sustatzen zuen ahultasun geopolitikoa gainditzeko, eta, hala, hortik ezinbestez eratortzen den industria-birmoldaketa bultzatzeko, birnuklearizazio posible bat eta geoingeniaritzaren merkatua garatzea ere barnebiltzen duena.

Berez, Garraioaren eta Mugikortasunaren gizarte eta industria birmoldaketak, behartzen duen Teknologia-­Tipoen aldaketagatik, azpiegituren, giza-kapitalaren eta teknologien berritze masiborako inbertsio handiak eskatzen ditu, eta, beraz, egiten bada, ezin zaio eutsi konbustio bidezko kotxe merkeen automobil-industriari, lan-­indarraren erabileran oso intentsiboa zena. Bestalde, Europako sektore aeroespazial zibilak, Airbusen zentratuta dagoena, Boeing bloke estatubatuarraren aurretik doa, baina merkatu hori uzkurtu egingo da, edo, garraiatutako kilogramo/kilometro bakoitzeko energia asko merkatzea lortzen ez badu, eroriko da. Kontua da energia-iturriak azkar ordezteak eta industria-birmoldaketa eta teknologia-berrikuntza sustatzeak, azkenik, merkataritza-­abiazioari lehengo diru-laguntza berdinekin ezin zaiola eutsi inplikatzen duela, birdimentsionamendurik ematen ez bada. Horrek, COVID-19tik haratago, masa-Industria Turistikoa kolpatzen du, eta bere kontrakzioak, lan-indarrean intentsiboa izanda, munduan dozenaka milioi pertsona langabeziara botatzearekin mehatxatzen du.

Bada, energia-iturrien ordezkapen bizkorraren ondorioz, ekoizpen-aparatu toyotista zaharraren desmuntatzea, industria-berrasmatzea eta birdimentsionatzearen bidez desegiten diren sektoreak eta adarrak, ikusi dugun bezala, Energia Fosila, Erregai-Motorrak, Aeronautika Zibila eta Masa-Turismoa dira, edo sektoreka adierazita: Energia, Garraioa eta Mugikortasuna eta Ostalaritza.

Enpresa-ordezkariek (4), Barnealdeko Baskoniaren mendebaldean, Baskongadetan, konbustio bidezko motorra duen Automobilaren Sektorea BPGren % 25a dela baieztatzen dute, eta 44.000 langile enplegatzen dituela, -eta beste 50.000 herrialdetik kanpo-. 22.000 milioi euro inguru fakturatzen ditu eta ekoizpenaren % 90a, batez ere osagaiak, espainiar automobilgintza industriara esportatzen du. Sektore Aeronautikoa, 2.457 milioi euro fakturatzen duena, eta ia 15.000 langile dituena, horietatik 4.985 Baskongadetan, BPG-ren % 1,3a da, 900 milioi euro baino gehiago, % 66,3a esportatzen du eta industria-sektorearen % 5,9 da. Sektore turistikoa, lan-indarrean intentsiboa dena, BPG-ren % 6a da, 100.000 pertsona inguru enplegatzen ditu eta 4.000 milioi euro fakturatzen ditu; horietako asko estatutik kanpokoak dira, eta, beraz, kapitalaren barne-errotazioa ere handitzen dute, eta BPG-a biderkatu.

Auto elektrikoaren birmoldaketa, industria-sektore elektro-intentsiboen murrizketa eta aeronautikaren egoera batzen direnez, euskal industriaren erdia energia-berregituraketa eta Teknologia-Tipoen berrikuntza bidezko birmoldaketan sartzen ari da dagoeneko, momentuz abian den Teknologia-Moduaren aldaketa kontutan hartu gabe. Horrek, nahitaez, eragina izan behar du enborrekoa den Zerbitzuen Sektorearen multzo osoan, eta ez bakarrik Turismoan eta Ostalaritzan. Eragina bi uhinetan hedatuko da: bata, Zerbitzuen Sektoreko Adar Pribatu osora; bestea, Baskongadetako Zerbitzuen Sektoreko Adar Publikora, BPG-aren % 45-a dena. Adar horren oinarri materiala eta erreproduktiboa industria-oinarri zaharkitua da, Europar Batasunak abalatzen du oraindik ere haren zorpetzea baina BPG-aren % 150etik gora dago (guztira BPG-aren % 350a baino handiagoa den herrialdearen zorpetze globalaren gainean), espainiar estatuaren zorraren parte alikuota kontuan hartuta, horrela neurtu behar delako, hori izango baita edo izango bailitzateke zor publikoaren kolapsoaren eraginaren magnitudea: 100.000 milioi euro, eta ez estatista autonomistek kontatzen dituzten 7.000 milioi dotore horiek.

Arazoa da Adar Publikoak soberan gainditzen zuela ekoizpen oinarria eredu eta fakturazio crack horren aurretik, eta arazo nagusia da ezin zaiola zorpetze ikaragarri batean ezkutatutako defizit publiko handi bati eutsi, ez eta, aldi berean, industria-birmoldaketa erradikal batek suposatzen dituen kostuei ere. Desinbertsio olatua, gaizki izendatutako «murrizketak», sortzen ari da. Baina, Europako Banku Zentralaren esku-hartzearekin ikusten dugunez, egoera horren ondorioak oraindik ere arindu daitezke, eta, gainera, modu azkar baina mailakatuan aplika daiteke Teknologia-Tipoen birmoldaketa postoyotista. Baina, gainera, Energia-Sektorean, lan-indarrean intentsiboa ez den arren, atal zaharra ez da desegingo. Sektore hori, Repsol-­Petronorrek eta, batez ere, Iberdrolak osatzen dute, Energia Berriztagarrietan nazioarteko posizio sendoak dituztenak. Monopolio horrek, tamaina desegitean, onura handia izan dezake erremate-prezioetan eskura geldituko zaizkion industria-parte errentagarriengatik, eta posizio ezin hobean aurkitzen da Europar Batasunak, energia-iturrien ordezkapena bizkortzeko, hornitutako New Deal berdearen funtsak xurgatzeko. Gauza bera gertatzen da Nafarroako Nekazaritza Sektorearekin, kalitatean zentratuta egonda, egoerari hobeto aurre egingo liokeena. Horiek guztiak lan eta gizarte krisi latz orokorraren indar aringarriak izan daitezke.

Indar aringarri horiek ahaztu gabe, a priori, Teknologia-Tipoen Aldaketa egoera horrengatik, sartzear diren hurrengo biurteko eta bosturtekoen artean 150.000 lanpostu zalantzan daude Baskongadetan, gutxi gora behera enpleguaren % 15 inguru izango litzatekeena. Hori, hain zuzen ere, aurretik jada gizartearen Heren baten eta Erdiaren artean gorabeheratsua zen azpi enplegatze sozial toyotistaren esparruan gertatzen da.

Kasu honetan, harrigarria da industria-birmoldaketa postoyotista, energia-iturriak ordezteko premia larriaren ondorioz Teknologia-Tipoak ahalik eta bizkorren aldatzea determinatzen duena, konbustio-motorretik motor elektrikora, erregai-biltegitik bateria elektrikoetara eta findegi handitik Energia Berriztagarrien azpiegitura anitzetara, Teknologia-Moduaren aldaketarekin batera gertatzen dela. Izan ere, monopolio europarren New Green funtsen banaketan parte hartzea digitalizazio industrialaren baldintzapean dago, eta horrek esan nahi du Automozioaren birmoldaketa ez dela soilik auto elektrikoaren bidean, baizik eta baita gidatze-automatizatua duen autoaren bidean ere.

IV. Industria Iraultza eta gauzatzear dagoen teknologia-moduaren aldaketa erradikala

Teknologia-Tipoen eta Teknologia-­Moduaren arteko bereizketa ekoizpen indarren garapenarekin batera azken horretan ematen den kontzeptu-aldaketarekin erlazionatuta dago, eta ez bakarrik material edo tipologia teknologikoekin. Kasu honetan, kontzeptu-aldaketa fabrika-paradigma robotizatzaile baten norabidean egiten da, eta bere oinarria da makina automatizatuek Gizakiaren antza hartzeko joera dutela (eta alderantziz), Adimen Artifizialeko metodoak ezarriz, gero eta gehiago erabakiak hartu eta ekoizpen-prozesuetako aldaketetara egokitu, eta modu autonomoan, estatikoki itxaron beharrean, lan-objektuetara hurbildu daitezkeenaren zentzuan.

Jakina, kontua ez da langile guztiak, industria-eskema robotizatuetan, makina automatizatuengatik ordezkatuak izango direla, baizik eta paradigma horrek aukera ematen duela, hobetzen doan heinean, ekoizpena pixkanaka malgutzeko eta plantillak txikitzeko, modu horretan ekoizpen-kostuak murriztuz. Hala, Ekoizpen Gehigarria dugu, 3D eta 4D inprimagailuekin, ibilgailu autonomoetan oinarritutako logistika, laguntzarako beso robotikoak, eta robotizazioan oinarritutako ekoizpen-nahaste berriak ez dutenak kostuak murriztea besterik bilatzen, prozesuen robotizazioaren bidez plantillak murriztuz.

Davosko Munduko Foro Ekonomikoan, bere fundatzailea den Klaus Shwab-ek, globalizaziorako eta batasun transatlantikoa sustatzeko joera handiena duten monopolio europarrak ordezkatzen dituena, IV. Industria Iraultzaren teoria plazaratu ohi du. Logika horretan, Siemens-ek Industria 4.0 ardatza garatzen du, fabriken eta logistika industrialaren automatizazio ahalik eta handiena sustatzen duena. Hau da, Siemens-ek, ziurrenik Alemaniako korporazio industrial kontzentratuena denak, robotizazioa bere negozioa bihurtu nahi du, gorantz doan nazioarteko merkatua dela dakielako. Robotizazio industria-politika horrek urtean industria-enpleguaren % 2a suntsituko duela suposatuz, 20 urtetan, 2040 inguruan, gaur egun dauden industria-enpleguen % 40ko murrizketa ekarriko luke, ahaztu gabe agian % 35ekoa den mundu mailako gehiegizko gaitasun produktiboan kokatzen direla.

Desartikulatze postoyotistaren ekaitza eta IV. Industria Iraultzaren zirimiria biltzen dira, baina Adimen Artifiziala, gaur egun duen gaitasun efektiboaren aplikazioa kontuan hartuta bakarrik, ez da edonolako zirimiria.

Hamarkada honen hasieran egindako jauzi kualitatiboaren lehen zatian, ikusmen eta entzumen artifizialera bideratutako patroien azterketarako sare neuronaletan berrikuntzak sartu ziren. Adimen artifizialak behar zuen jauzi kualitatiboa zen, sistema aditu hutsetatik aplikazioen malgutasun, eraginkortasun eta anplitude askoz handiagoetara. Makinek, bestelako sentsorifikazio eta datifikazio baldintza informatiboen artean, irudiak eta soinuak bereizi ahal izateak, erabakiak hartzeak eta funtzioak betetzeko bere burua hobetzeak, dimentsio historiko izugarriak dituen iraultza produktiboa eragin du.

Bai Kai Fu Lee (5), nola Barnhizer anaiak (6) ere, bat datoz esatean Adimen Artifizial Orokor (AAO) baten -zeinaren irudikapena, ekoizpen aurreratuaren aldeko borrokaren markoan, borroka interinperialistaren epizentro erabakigarri eta lehiatuenetarikoa den, Konputazio Kuantikoarekin batera- sorreran zentratuta dauden giza espeziearen ontologiaren gaineko existentzia-arriskuez gain, garapen horrek epe laburrean magnitude handiko krisi sozialera gerturatzen gaituela. Kai Fu Lee-k dio AA sartzeak ez duela esan nahi soilik lanpostu zaharkituen bilketa bat egiten denik horien deuseztapenerako, baizik eta, gainera, ekoizpenaren sektore osoen berregituratze erradikalak inposatzen dituela, areagotutako lehia interinperialistaren esparruan nahitaez egin beharrekoa. Alde horretatik, metatze-eredu berria adimen Artifizial Aurreratuenaren aldeko lasterketaren inguruan eratzen arituko litzateke, eta Txinak abantaila du, AA-ren gasolina datuak direlako. Inplikazioa da Mendebaldean pribatutasunaren eta intimitatearen azken oztopoak eraitsi eta modu horretan abantaila murrizteko presioak ikaragarriak direla.

Enpleguari dagokionez, teknologia-­moduaren aldaketarekin egun dauden lanen -industriakoak, nekazaritzakoak edo zerbitzuetakoak- % 30-35 inguru zaharkituta eta ez beharrezkoak bihurtzen direla da bere estimazioa, nik ere zuzena deritzodana. Baina ez da ahaztu behar aurreko azpi-enplegatze errealaren maila munduko biztanleriaren % 35-45ekoa zela, agian, eta, beraz, une honetan, joera da lan-biztanleria aktibo operatiboaren heren bat baino ez geratzea azpi-enplegatu gabe. Gizateriaren historiako krisi sozialik handiena da. Eskualde osoak azpi-enplegatze masiboan murgilduta gera daitezke, eta inor ezin da ziur egon krisi sozial egoera horretan, are gehiago bere eklosioa atzeraelikadura negatiboko sinergietan sartzen denean Pentsioen eta Gizarte Segurantza Sektorearen, Irakaskuntza-Sektorearen eta Osasun-Sektore fordista-toyotistaren entropia, bai arlo publikoan eta baita pribatuan ere, handitzen duen desgaztetze1 sozialeko krisi demografikoarekin.

Alde horretatik, komeni da Kai Fu Lee-ren baieztapen bat azpimarratzea: «Nekazal-langileentzat traktorea izan zen berdina da langile intelektualentzat Adimen Artifiziala». Horrek esan nahi du, sektore-berregituraketetan eragiteaz gain, paradigma profesionalak eta sozialak ere erortzen direla, patroien ezagutzaren inguruan pibotatzen duten zereginak elementu robotikoengatik eta AAko informazio-metodoengatik ordezkatuak izan daitezkeelako. Barnhizer anaien ildotik, Teknologia-Moduaren aldaketak ekoizpen-jardueretan duen eragina honako hauetan zentratzen da: Finantzak, Banka, Balore-burtsak, Manufaktura, Medikuntza, Zuzenbidea, Merkantzien eta bidaiarien garraioa, Eraikuntza, Nekazaritza, Defentsa, Segurtasuna, Kazetaritza, Manufakturak eta Logistika.

Lanbideei dagokienez, AAk, gaur egun, eragina izan dezake finantzarioetan, bankarietan, burtsako agenteetan, manufaktura-langileetan, medikuetan, erizainetan, dentistetan, autobus, auto, kamioi eta bestelako ibilgailuetako gidarietan, polizietan, zaintzaileetan, soldaduetan, igeltseroetan, nekazarietan, modeloetan, txikizkako saltzaileetan, kutxazainetan, ordezkarietan, irakasleetan eta idazleetan, besteak beste (6).

Soldata-Kosifikazioaren amaiera poshumanista

Produkzio-aparatuaren robotizazioaren hazkundeak bezala, giza ugalketa artifizialak zuzeneko lotura du irabazi-tasaren beheranzko joerarekin. Modu horretan, zenbat eta handiagoa izan kapitalaren konposizio organikoaren eta teknikoaren garapena, orduan eta txikiagoa da jaiotza-tasa naturala, motelagoa populazioaren metabolismo biologikoa eta artifizialagoa sorkuntza eta hazkuntza. Aldi berean, munduko populazioa zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoak dira ekoizpen-indarrak, eta, hala, biziagoa da Historia; baina, aldi berean, desgaztetze sozialaren ondorioz, herrialde zentraletan, langileen eskari eskasia lan-indarraren gehiegizko eskaintzak gainditzen du, kapitalak Inperialismo Demografikoaren bidez bateratzen duen kontraesana (7).

Ziurrenik gehiago murriztuko da jaiotza-tasa proletalgoaren baitan. Hala balitz, irakaskuntza, obstetrizia, pediatria, jostailugintza, jantzigintza eta haurren ekoizpen didaktikoa txikituko lirateke, eta psikologoen, soziologoen, sexologoen, maskoten, erotismo sexu-antzutuaren, pornografiaren eta ugalkortasunaren aurkako industriaren eskariari eutsiko litzaioke.

Langabeziaren eta azpi-enplegatzearen gorakadak soldata-kosifikazioa eta giza-kosifikazioa areagotzen ditu beti, baina egungo biopolitikaren testuinguruan are gehiago. Toyotismoan, kosifikazioaren epizentroa gizatasuna kendutako giza enbrioien estatusa izan da – abiapuntua zena, eta ez helmuga-, estatu mailan, 2014 eta 2018 bitartean, 1.627.450 enbrioi-­ume abortatuak izan zirelarik – kontutan hartu gabe biharamuneko pilulak, ezta, merkaturatzeko moduko ehunak eta lehengaiak ekoizteko, laborategian klonatu edo ernaldutakoak eta sakrifikatutakoak ere. Malthusianismoaren muturreko garapen eugenesiko eta darwinista sozial moldakor berri gisa eta Sozializazio Robotikoaren hastapenetan, Lan Erabilgarriaren handitzearen ondorio diren soberakinen gestiorako, jaiotzen den erlijio ekofaxistaren garapen gisa azaleratzen ari den ideologia poshumanistan, gizakiok arimarik ez dugula eta sakratuak ez garela, baina, «asko kontsumitzen dugulako» edo «planetan plaga bat garelako», eskubide unibertsal humanistak ere ez direla nekez mantendu daitekeen pribilegio bat besterik, kontsideratzen da. Azken instantzian, transhumanisten parte batek, poshumanistek, gizakiok «algoritmo» hutsak garela uste dute, eta, beraz, ez esplotazioan jarritako lan-indar hutsa, baizik eta, lehengai bioperformagarria, ustiagarria eta funtzio bat betetzeko konfigura daitekeena: gainbalioaren ekoizpena areagotzea eta gainbalioa ekoizten duen mundu-mailako sistema hedatzea.

Gogora dezagun, CRISP6 teknikaren aurkikuntza ingeniaritza genetikoan, informatika aurreratuarekin konbergentziazko egoera honetan, aurreko laborategi ia artisauen sarea porrot egiten ari diren osasun-sistema nazional zaharren kontrola hartzen ari den ingeniaritza genetiko industrialeko mundu mailako laborategi-sare bihurtzen ari dela, sortzen ari den bioteknologo eta funtzionarioen arteko klase aliantzarako abantaila gisa. Izaki bizidunen merkatu bioperfomatiboak, eta bereziki gizakien bioperfomatiboak, antiaging produktuetan inbertsioak, eta, merkatu horietarako ehunen ekoizpenean, giza enbrioi klonatuen edo ez-klonatuen erabilera industriala, ikusi dugun bezala, goraldian dagoen sektorea dira, baina ez edozein sektore: orain, Biologia Sintetikoaren iraultza teknologikoan, lehengaia eta lan-objektu nagusia gizakia bera da, ugalkortasunaren aurkako industria «neo»malthusiar zaharrak osasun-sektore fordista-toyotistaren birmoldaketarekin bat egiten duelarik, hau Microsoft-Bain-Monom-Gas-ek zuzendutako ingerieritza genetiko industrialeko laborategien mundu mailako sareen eklosio robotizatzailera hierarkizatuz. Hau da, Ugaltze-Esfera birmoldaketa malthusiar osoan –eta totalitarioan- aurkitzen da, eta horrek emakumeak ugalketaren subjektu zentral gisa erabat baliogabetzeko joera du.

Sozializazio Robotiko Poshumanistaren egiturazko determinazio kapitalistak

Jo dezagun Grundrisse-etara: «Industria handia garatzen den neurrian (...), benetako aberastasunaren sorrera, erabilitako lan-denbora eta lan-kantitatearekiko baino, denboran zehar mugimenduan jarritako agenteen boterearekiko mendekoago bihurtzen da, eta botere horrek, aldi berean –bere eraginkortasun ahaltsuan–, ez du inolako harremanik bere ekoizpenak eskatzen duen berehalako lan-denborarekin, baizik eta zientziaren egoera orokorrarekiko eta teknologiarekiko, edota zientzia honen aplikazioarekiko, mendekotasun handiagoa du». (8)

Bertan ere Marxek aipatzen du: «kapitalaren ekoizpen prozesuaren barruan, kapital finkoaren ekoizpenean erabilitako lan-denbora kapital zirkulatzailearen ekoizpenean erabilitakoarekiko dena bezalakoa da gainlana beharrezko lanarekiko» (8). Hau da, lehentasunezkoa da.

Hala ere, irabazi-tasaren beheranzko joeraren gorakadak Teknologia-Tipoak eta Teknologia-Moduak aldi berean berritzea ekarri du. Berrikuntza hori, aurrena ordezkatzen den Ekoizpen Bitartekoen Ekoizlea den Kapital Finkoari Energian aplikatzen zaio, ahalik eta eraginkorrena, berriztagarriena eta deslokalizagarriena izateko joera duena, eta Informazioan, gero eta automatizatuagoa, zientifiko-teknikoagoa eta datuetan aberatsagoa. Horrek esan nahi du datozen bi hamarkadetan gizakiaren ekoizpen-indar gisa metatutako zientziaren aurrerapen guztia masiboki deskargatuko dela, lehenik, Ekoizpen Bitartekoen Sektore Ekoizlearen Kapital Finkoa berritzen, eta, era interaktiboan, Kontsumo Baliabideen Sektore Ekoizlean.

Baina koronabirusaren krisiaren funtsezko datua da gizakiaren denbora autoerabilgarriaren benetako magnitudea agerian utzi duela. Horrek, kapitalaren balizko hedapen berriaren aukerak argitu ditu. Hedapen horren dinamismoa, hain zuzen, kapitalak, xurga dezakeen giza denbora autoerabilgarriaren bolumenetik, gainbalioan bihur dezakeen kantitatearen mende dago. Baina, giza-denbora osoarekiko lortutako giza denbora autoerabilgarriaren magnitude hori kapital finkoaren berritze orokorra baino lehen gertatzen da, eta berritze horren paradigma berriaren arabera, giza denbora autoerabilgarriaren ekoizpena IA bidez biderkatuko da.

Kontsidera bedi Gizakia mugimendu historikoa dela, horregatik da beti trans-gizatiarra, gizakitik gizakira igarotzen da, dinamikoa da, humanonauta, paisaia aldatzeaz gain, bere burua ere aldatzen du Historiaren hasieratik Gizakia izateari utzi gabe, nahi edo ez transhumanista da, beraz, baina ez ditugu nahastu behar transhumanismoa eta poshumanismoa. Sektore poshumanista bat sortzen da ekoizpen-harreman sozial tradizional kapitalistek birsortzen duten eta kapitalak bere erreprodukzio handitua gauzatzeko behar duen lan indarraren balio-galera orokorretik, «neo»malthusianismo ekofaxistaren forma –generista- hartzen du, eta, giza denbora autoerabilgarriaren superprodukzioan, «kosifikazioaren arrain legitimatzaile gisa mugitzen da kosifikatuen uretan».

Demagun superprodukzio horrek ez duela soilik kapitalaren joera ekofaxista eta «neo»malthusiarra gainditzen, baizik eta, balioan -zeinaren interesak itxuraz «progresista» den joera horrek ordezkatzen dituen- eratutako ekoizpen-harreman sozialen oinarria ere. Zeintzuk izango lirateke arazoak? Testu honen helburua ez da egoera hori arakatzea, baina bai izan beharko litzatekeela garapen historikoak seinalatzen dituen dilema harrigarri eta ohiz kanpokoen norabidean proiektatzen den edozein indar politiko espartakistaren inbestigazioetako bat.

Oharrak

(1) «Países por número de teléfonos móviles» es.wikipedia.org

(2) «La enfermedad del COVID-19 como el ARJÉ del Mundo» irteen.net

(3) «Un billón de euros: Bruselas presenta el mayor plan económico de la historia»
movimientopoliticoderesistencia.blogspot.com

(4) «El sector vasco de automoción factura 19.311 millones» acicae.es

(5) «AI SuperPowers. China, Silicon Valley and the New World Order» Kai Fu Lee

(6) «The Artificial Intelligence Contagion»
David and Daniel Barnhizer

(7) «Corporativismo “de género” e imperialismo demográfico» irteen.net

(8) «(Grundrisse). 1857-1858. Contradicción entre la base de producción burguesa (medida del valor) y su propio desarrollo. Máquinas, etc.» Karl Marx