Gurutzetako emaginek eta ginekologoek suminez salatu dute, Itaiarekin batera, abortuaren egoera Osakidetzan. Eta badirudi ez dela alferrik, gai hori osasun-baliabide publiko-pribatuen banaketaren onarpenaren eta horrek dakartzan ondorioen beste adibide bat baita.
Jar gaitezen testuinguruan. Eusko Jaurlaritzaren datuen arabera, 2023an EAEn egindako abortuen %95 zentro pribatuetara bideratu ziren. Nafarroan, gauza bera gertatu zen %60 baino gehiagorekin. Txosten horietan zehazten denez, kasu horiek guztiak osasun publikoak ordaindu zituen, nahiz eta kliniketan egin, eta "ardatz publiko-pribatu bikoitz" batez hitz egin dezakegu. Deigarria da hori gertatzea gehien hitz egin denean 2023ko Abortuaren Legearen erreformari buruz; izan ere, alderdi politikoen arabera, erreforma horrek abortu publikoa eta kalitatezkoa ziurtatuko luke. Eta, hain zuzen ere, orduan hitzematen dute zentro publikoetan abortuak egin ahal izango direla, haurdunaldi bat geldiarazteko metodoa aukeratu ahal izango dela edo kontzientzia-eragozleen zerrendak argitaratuko direla, besteak beste.
Legea gorabehera, Osakidetzako osasun-kudeatzaileek ziurtatu dute kontzertazio-ereduarekin doakotasuna eta unibertsaltasuna bermatzen direla, eta erreforma berri horrek "gure erkidegoaren osasun-arloko eskumenak inbaditzea" dakarrela. Osasun-erabaki jakin batzuen gaineko kontrolarengatiko borroka horrek ez du zerikusi handirik, ordea, borondatezko abortua eskatzen duten pazienteen ongizatea bilatzearekin. Bizi-baldintzak hobetzeko eta gaitasun horiek bermatzeko osasun-zerbitzuak defendatu beharrean, gai honetan interes ekonomiko argiak dituen estatuaren kudeaketaren titulartasuna eta aplikazioa baino ez dira eztabaidatu lege honekin.
Interes ekonomiko horien adibide on bat litzateke zorroztasun zientifikorik eza, pazienteari abortu farmakologikoa edo kirurgikoa egiteko erabakiaren berri ematean. Espainiako Estatuko datu ofizialen arabera, gehiago erabiltzen da metodo instrumental kirurgikoa: 2011n %90 izan ziren, eta 2020an, %76. Klinika pribatuetan, administrazio publikoaren kontzertazioen pean, esku-hartze gehienak modu instrumentalean egiten dira, abortu farmakologikoa egiten duten titulartasun publikoko zentro bakanetan ez bezala. Hala eta guztiz ere, zifra horiek guztiak ziurrenik ez dira zehatzak izango, txosten ofizialek ez baitute pribatuan erabilitako metodoen identifikazioari buruzko datu espezifikorik. Beraz, pazienteak bere zirkunstantzietara hobekien egokitzen den metodoa aukeratzeko (mina eta beste konplikazio batzuk, segurtasuna, eraginkortasuna, esku-hartze osteko kontrolen beharra eta bestelako ondorio kaltegarriengatik) gaitasuna sustatzetik urrun, eta ongizatea bilatzeko garatuko den ikerketa zientifiko bat bultzatzetik urrun, badirudi erabaki horiek guztiak onura ekonomiko handiagoa eman dezakeen metodoaren arabera sustatzen direla. Hala, lehentasuna ematen zaie enpresa-interesen araberako ikerkuntza-inbertsioei. Horretarako, eskua sartutako osasun-diskurtso bat erabiltzen da, herritar guztien interesekin zerikusi txikia duten erabakiak inposatzeko autoritate tekniko gisa.
Egoeraren larritasuna azalduko luketen beste adibide batzuk langileek eta pazienteek jasotako testigantzetan aurki genitzake: prozedura egiten duen pazientearen jarraipena egiteko ezintasuna hurrengo kontsultetan, emakume etorkinek edo beste erkidego batzuetan bizi direnek jasan behar dituzten oztopo burokratikoak, edo abortatzearen ondoriozko kriminalizazioa, besteak beste. Horren adierazgarri nagusia da, legea gorabehera, abortuaren aurkako taldeek inpunitate osoz jarraitzea kontzentrazioak antolatzen klinika pribatuetatik gertu, edo pazienteen konfidentzialtasun osoa ez mantentzea. Hori esanda, baiezta genezake legearen alderdi guztiak ez direla betetzen, eta betetzen direnek ez dituztela funtsean baldintzatzen hitz egiten ari garen unibertsaltasuna eta kalitate-baldintza.
Hortaz, garrantzi handikoa da emagin eta ginekologo horiek mahai gainean jarri dutena, Osakidetzan abortatzeko eskubidea urratzen duen egoera hori eta erakundeek aldarrikatzen duten fartsa adieraziz; eta, horrela, emakume langileen aldeko abortu unibertsala eta kalitatezkoa bermatuko duen sistema baterako gaitasunak antolatzeko urratsak emanez.
