Prostituzioaren inguruko eztabaida gorakada betean dago Euskal Herrian. Ez da kasualitatea. Goranzko joera duen klase gatazkari lotuta, beste esparru batzuetan bezala, kontraposizio programatiko bat sortzen da hizpide dugun esparruan, haien aldarrikapenak eta borroka ez hainbeste prostituzioaren erregularizazio eta legeztatzean, baizik eta haren abolizioan oinarritzen duten eragile berrien eratzean adierazten dena.

Bi klase interes kontrajarriei erantzuten dieten bi korronte feministaren definizio lerroaren aurrean aurkitzen gara. Alde batetik, mugimendu liberal burgesa, prostituzioaren soldatapekotzea eta legeztatzea emakumeen askatasun eta ahalduntze baldintza gisa defendatzen duena; beste alde batetik, feminismo proletarioak, aitzitik, praktika horietan emakumea subjektu debaluatu gisa kulturalki eraikitzeko prozesu bat eta zapalkuntza-praktika espezifiko bat aurkitzen ditu, zapaldutako generoari atxikia eta esklusiboa dena. Beraz, emakumeen askatasunaren kontzeptuari buruzko bi gogoeta eta proposamen ditugu aurrean, baina baita gizarte osoaren askatasunaren kontzeptuari buruzkoak ere.

Mugimendu erregulazionistak, merkataritza-askatasunari datxezkion berdintasun eta askatasun printzipioak bere eginez, emakumearen ahalduntzeak etekin kapitalistaren oinarri den lan-indarraren salerosketa-kontratua gizarteko eremu guztietara zabaltzea eskatzen duela uste du. Hala, prostituzioa legeztatzeko eta arautzeko neurrien aurka egitea emakumeak bere gorputzaren gainean duen gaitasun askearen aurka egitea dela uste du, baita gorputz hori lan-indar gisa saltzearen truke soldata bat eskuratzeko askatasun kapitalistaren aurka egitea ere. Edo, beste era batera esanda, askatasuna besterentzeko edo saltzeko askatasuna, ikuspegi horretatik, ahalduntze-prozesu gisa aurkezten da, sistema kapitalistaren eta klase-esplotazioaren oinarriak baliozkotzat ematen dituelako. Beraz, ahalduntze klasista da, burgesiarentzat botere pribatuaren ekoizpenean oinarritzen dena, baita emakumeen esplotazio sexualaren gainean oinarritzen den etekinaren ekoizpen adarrean ere.

Esplotazio sexualaren adar horri dagokionez, etekina ekoizteko prozesua zuzenean egiten da, prostituzioaren negozioaren bidez, eta zeharka, ekoizpen kapitalistaren beste adar batzuetan etekina handitzen laguntzen duen emakumearen debaluazio kulturalari ekarpena eginez. Salerosketa formalaren eremuan ere, zeinaren gainean oinarritzen baita askatasunaren eta berdintasunaren ideia oro, eta klase zapalkuntzaren edukiaz abstrakzioa eginez, adierazgarria eta adierazteko modukoa da saltzen ari dena emakumea sexualki jabetzeko eta kontsumitzeko eskubidea izatea, eta, beraz, ez lan-indarraren edozein salerosketa, baizik eta zapalkuntzan eratzen den eta zapalkuntzak eratzen duen berariazkoa eta esklusiboa den salerosketa. Soilik guztiz zinikoa den adimen batek eta zapalkuntza kapitalista babesten duen posizio burges klasista batek ezkuta dezake aipatu errealitatea, noraino eta lan indarraren zapalkuntzaren existentzia onartzera iristeraino, errealitate hori emakumeen zapalkuntza sexualaren esparrura zabaldu eta normalitzatzera etsitzen den bitartean, modu arautuan eta baldintza berdintasunez zapaldua izateko eskubidearen babesean.

Ikusten dugunez, mugimendu erregulazionistaren aldarrikapenak eta praktikak saihestu egiten du lan-indarraren salerosketaren edukia, klase-zapalkuntzaren esparru orokorra, erosteko eta saltzeko harreman formal soilak berdindu egiten gaituela eta askatasun-ariketa bat dela argudiatuz. Hori dela eta, ez dute zalantzarik egiten prostituzioaren proposamen abolizionistek -emakumeen sexu-esplotazio askearen aurka egiten duten neurrian- emakumeen gorputza kontrolatzea bilatzen dutela seinalatzeko. Hori guztia manipulazio posibilistaren estrategia zaharraren bidez sozializatuta, erabaki-esparrua bi aukeratara mugatzen duena, legalki zapaldua izatea edo legez kanpo zapaldua izatea, hirugarrena ukatuz, zapalkuntza kapitalistaren amaierarako bidea irekitzen duena.

Zuzenagoa litzateke prostituzioa legeztatu nahi dutenei proxenetismoa eta proxeneta legeztatu eta praktika hori Estatuaren egitura kapitalistak araututako eta normalizatutako jarduera bihurtu nahi izatea leporatzea. Izan ere, bere gorputzaren gaineko ustezko ahalmen askearen truke onura bat lortu beharrean, emakumea besteren onuraren ekoizle bihurtzen da, bere gorputza proxeneta baten jabetza da, dirua duten bortxatzaileekin partekatzea erabakitzen duena, soldata bitarteko izanda emakumearen gorputzaren gaineko jarrera eta jabetza pribatu hori erreproduzitzeaz arduratzen den proxeneta. Ez dirudi soldata bat lortzea eta, horrekin batera, besteren onura sortzen duen zapalkuntza-kontratua berritzea helburu duen jarduerak ahalduntzen duenik, ezta askatasunez gauzatzen denik ere. Justifikatu ere ez du egiten, ezta lasaitu ere, soldata-harreman hori langile guztien baldintza izateak, eta ez bakarrik prostituziora behartuta dauden emakumeena.

Emakume bati sexu-abusuak egiteagatik egiten zaion ordainketa bakoitzaren atzean bortxaketa bat dago, haren borondatea, sinple eta lauki, ez baita emakumearena, bere lan indarra saltzera behartutako langile klasearena ez den bezala, baizik eta ekoizpen erlazio sozial kapitalistan besterenduta aurkitzen da, eta bere subjektuan, burgesian, pertsonifikatua. Prostituzio-ekintza bakoitzean, beraz, emakumea bi aldiz bortxatua da: lehenik kapitalistaren mende, bere gorputzaren gaineko eskubidea saltzen dion neurrian; gero, dirua duenaren mende, gorputz hori kontsumitzen duena. Beraz, salmenta-ekintzan bertan, emakumearen gorputzaren kontsumoarekin gauzatzen den bortxaketa bat dago potentzian, sexu-eduki esklusibo bat tarteko gainerako salmenta-ekintza guztietatik bereizten dena eta langile-klaseko emakume guztiak diziplinatzen eta zapaltzen dituena. Hori da legeztatu nahi den ahalduntze-praktika.

Aipatutakotik ondorioztatzen da ezinbestekoa dela klase sozialari lotutako berariazko diferentzia bat sartzea prostituzioaren praktika behar bezala determinatu ahal izateko: sexu-ekintza gauza bera ez den bezala tartean salerosketa egonda edo ez egonda, ez da gauza bera prostituitzea, langile klaseko emakumearen gain gauzatutako klase mendekotasun ekintza gisa, eta kapitala lortzea zure gorputza baliatuta. Era berean, pentsa liteke, ilusioz, proxenetaren bitartekaritzarik gabe prostituzioan modu autonomoan aritzeko aukera. Horrek, ordea, ez du ezertan aldatzen aipatutakoa: langile klaseko emakumea, debaluatutako emakumearen kultur ekoizpena eta etekin kapitalistaren ekoizle den soldataren legearekiko mendekotasun formala.

Horrela, bada, kapitalismoak irauten duen bitartean, prostituzioaren negozio proxenetak eta bortxatutako, aukeraketa gaitasun guztiez gabetutako eta prostituitzera behartutako emakume langileak iraungo dute. Ez da kasualitatea prostituzioan aritzen diren emakumeak pobreak izatea. Bere lan indarra ere ez du inork saltzen inolako hertsapen sozialik gabe, are gutxiago prostituitu. Bada, esplotazio harreman bat eskubideen eta berdintasunaren aldeko ustezko borrokarekin ezkutatzea mugimendu erreformistaren ohiko praktika da, bere aurkakotasuna prostituzioaren eta soldatapeko esplotazioan oinarritutako gizartearen aurkako borroka iraultzailean aurkitzen duena, benetako ahalduntze baten alde, eta ez ilusiozkoa.