COVID-19aren ondoriozko osasun-krisi globalak, SARS-CoV-2 koronabirus berriak eragin duena, agerian utzi du mundu mailako gizarte burgesa, eta oinarrian duen ekonomia kapitalista, ez daudela prestatuta osasun-arazo zabal, global eta berriei aurre egiteko, pandemia honen kasuan bezala.

Gaixotasunaren hasierako eraginak dagoeneko gainezkatu du osasun-sistemen sarea, medikuntzaren eta osasunaren antolakuntza burgesa, aste gutxian eta herrialde aurreratu gehienetan, eta agerian utzi du osasunaren merkatu pribatuak, farmazeutiken merkatuak eta estatuaren esku-hartzeak (eta osasun publikoaren sistemak) ez dutela gaitasunik giza jardueraren esparru garrantzitsu honetan zuzendaritza-organo gisa eraginkorrak izateko. Horiekin batera, eredu kapitalista eta errentagarritasun ekonomikoan oinarritutako eredua bera da, baita arlo honetan ere (osasun-arloan), historikoki zaharkituta, iraungita, biztanleriari benetako aurrerapen teknikoaren potentzia osoa emateko ezgai agertu dena. Duela hilabete batzuk ezinezkoa zirudiena gertatu da: birus soil batek ordena sozial burgesa zatikatu du, eta osasun-sistema kapitalista eta, harago, ekoizpen-sektore gehienak estutasunean jarri ditu, aste batzuen buruan lortu du, gainera.

Testuinguru horretan, osasun burgesaren egitura osoak metabolismo sozialaren esparru horren antolakuntza printzipio sozial gisa gainezka egin izanaren ebidentzian, une egokia izan zitekeen oinarrian den klase arazoa eta haren erro ekonomiko soziala sozializatzeko eta politizatzeko. Hala ere, ‘ezkerreko’ alderdi eta talde askok, goian aipatutako hiru elementuetatik, osasunaren merkatu pribatua (edo osasun pribatua), eta funtsezko faktore gisa estatuko osasun-sisteman (publikoa) inbertsiorik ez egitea, aipatu dute soilik, soluzio gisa estatu-kontrol burgesaren menpeko osasun publikoa zabaltzea aldarrikatuz. Beste era batera esanda, talde horientzat soluzioa izango litzateke osasunaren kudeaketa burgesaren espektro osora zabaltzea estatu-eredua, kudeaketa pribatuaren kaltetan. Hau da: burgesiaren agente kolektiboa, estatua, osasungintzaren agintean jartzea, burgesiaren eragile partikularren ordez, sektoreko enpresak kasu. Farmazeutikak, bestalde, ez dira inola ere zalantzan jarri pandemiaren testuinguruan. Aitzitik, burtsan zituzten kotizazioak halabeharrez gora egiten ikusi dituzte. Hau da, sendagaien ekoizpenaren, sendabideen ikerketaren, medikuntzako estandarren prestakuntzaren eta abarren kudeaketa farmazeutiken esku uzteak ez dirudi zerikusirik duenik, adibidez, pandemiari aurre egiteko bitarteko handiagorik edo berehalako ekintza-gaitasun handiagorik ez izatearekin, prebentzio-mailan (aurrez diseinatutako ekintza-plana, NBE, etab.), zein immunizazio-mailan (maila unibertsaleko txertoen garapena, etab.). Ezker erreformistak ere ez ditu burgesiaren erakunde sanitario ustelak seinalatu, OME bera bezala, baizik eta autoritate argudio modura darabilte etengabe, estatuaren aurrean egin beharko litzatekeena esaten digun organismo modura, OME eta estatuak alde berean daudela ulertu gabe: estatu kapitalistak, antikomunistak eta antiproletarioak berberak direla OME finantzatzen dutenak. Zehazki, Estatu Batuak, Alemania edo Erresuma Batua, Gates familia bezalako farmazeutika eta inbertitzaile boteretsuekin batera, noraezean dabilen egungo ezkerrak autoritate argudio gisara hainbestetan erabiltzen duen OMEren finantza-baliatzaileak dira. Era berean, ezkerreko talde aurrerakoi horiek ez dute seinalatzen mediku guztiak beste eremu batzuetan ekoiztutako gainbalioaren bidez ordaintzen den soldata baten truke lanera joaten direnik (kontraesanean ere erori dira estatuaren osasun-sistema publikoa hedatzea aldarrikatu dutenean, arrazoi osoz testuinguru honetan jarduera hori «beharrezko» gisara kalifikatuz; aldi berean, industriaren, merkataritzaren eta abarren ekoizpen-jarduera geldiaraztea aldarrikatu duten bitartean, jarduera hori ‘ez funtsezkoa’ dela babestuz, jarduera hori oinarri ekonomikoa denean medikuen soldatak, osasun-gastuak eta abar mantentzeko estatu kapitalistak jaulkitzen duen zorra finantzatzeko. Hitz batean, ezkerrak hainbeste defendatzen duen osasungintza-eredu publikoa, baina bere ustiapen-oinarriak hainbeste gorrotatzen dituena, osasungintzaren eremuaren sozializazioa zuzenean defendatu beharrean. Izan ere, ikuspegi erreformista aktiboki eta pasiboki tematzen da sistema burgesa osotasun interdependentea dela ez ikusten, eta ezin dela egun osoa ona eskatzen eta txarra kentzen egon, hori sozialismo utopiko hutsa dela eta jada duela 200 urte mozorroa kendu zitzaiola. Osotasun sozialaren forma historikoa aldatzeko iraultzari, boterea lortzeko borroka estrategiari, burgesiaren estatu-aparatuak suntsitzeko eta proletalgoaren diktadura iraultzailea eratzeko estrategiari uko egiten badiozu, erabat kondenatuta zaude balorizazioaren logika sozialaren arrabola zapaltzailera, gaur egun fase suntsitzailean dagoena.

Estatu-eredu burgesean, jarduera ekonomiko guztiak, osasunetik automobilgintzaraino, erabat soldatuta eta elkarri lotuta daude balioaren eta metaketaren legearen bidez. Gizarte burgesean, baliabide tekniko asko metatu badira ere, ez dago garapen historikoaren mailaren potentzial tekniko guztia askatzeko aukerarik, eta, jakina, ez dago ‘funtsezkoa ez den’ ekoizpena gelditzeko aukerarik, ekoizpena bera baita funtsezkoena. Produkziorik gabe hondamendia gertatzen da. Funtsezkoa dena gabe, gainbaliorik gabe, ez dabil ezer, gizarte honetako bizitzari eusten dioten printzipio guztiak erortzen dira: osasungintza, soldata, etxebizitza eskubidea, elikagaien hornidura, bankuko aurrezkiak, bake inperialista zauritua, etab.

Ez dago ‘funtsezkoa ez den’ ekoizpena gelditzeko aukerarik, ekoizpena bera baita funtsezkoena

Arazoaren planteamendu aurrerakoia, oraingoz langile klasearen barruan hegemonikoa dena, beraz, oso eskasa da praktikan, eta erabat faltsua teorian. Bai egungo gizarte ekonomiko burgesaren barne-loturak ulertzeko, bai planteatzen dituen arazoei balizko soluzioak emateko, uneko gobernuaren (espainiar estatuaren kasuan, VOX bezalako alderdi bat izan liteke hurrengo legealdian) agindu zuzenen menpeko estatuaren osasun publikoa aldarrikatzeak ez du ezer konpontzen. Konpondu nahi badugu, eta ez naiz ari osasun-arazo global larriez (minbizia, hiesa, diabetesa, tuberkulosia, adikzioak, laneko erailketak, gaixotasun mentalak, kutsadura masiboa...), arazo puntuala izan den pandemia honetan ospitaleek gainezka egitea bezalako arazoez baizik, hurrengoan errepikatu ez dadin, osasun pribatua kenduz eta publikoa/estatuarena indartuz egin nahi badugu, akats nabarmenean erortzen ari gara. Inori ez zaio gustatzen aberatsek pribilegioak izatea, baina ez dezagun ahaztu ospitale publikoetan hiltzen dela jendea korridoreetan etzanda. Gezurra da osasun publikoan inbertsio handiagoa egiteak arazoa konpontzen duela. Ikus dezagun:

Labur esanda, osasun sistema burges global konplexuak osasungintzaren kudeaketa pribatua eta publikoa barne biltzen ditu osagarri gisa. Kudeaketa pribatuko osasun-zerbitzuek, mediku-aseguruek eta abarrek, gaur egun, osasun-arretaren bereizketari erantzuten diote. Alde batetik, burgesia eta langile klaseko goi-mailako geruzak egongo lirateke, errenta-mailaren arabera arretaren kalitate eta azkartasun handiagoa lor dezaketenak; eta bestetik, proletalgoa eta langile aristokraziaren behe geruzak egongo lirateke, pobreentzako osasungintza dutenak (publikoa/estatala), brotxa lodiz funtzionatzen duena, gaitz arin gehienak eta larri batzuk tratatu gabe utzita. Bi ereduek beren jardueren zati bat enpresa pribatuei (garbiketa, ostalaritza, telebista, etab.) kanporatzen diete.

Osasun-sistema burges global konplexuak osasungintzaren kudeaketa pribatua eta publikoa barne biltzen ditu osagarri gisa

Zer esan nahi du osasun publikoan gastua eta bolumena handitzeko eskaerak, klase ertaina suntsitzeko kapital finantzarioaren ofentsiba ekonomikoaren unean? Ba, besterik gabe (bortizki esango dut), garaiko politika kapitalistara makurtzea inplikatzen du. Finantza-elite globalak, dirua malgutzeko, billeteak inprimatzeko eta beren artean mailegatzeko programekin, zaharkituta utzi du zerga-ordainketa bidezko estatuaren finantzaketa-eredua: eta egoera horretan, klase ertainak bere zentzu ekonomikoa galtzen du, estatuen zerga-oinarria izatea baitzen zentzu hori (zentzu politikoa galdu egin zuen proletalgoaren prozesu iraultzaile kontzientearen mehatxua desagertu zenean). Beraz, finantza-ingeniaritza oldarkorraren bidezko klase ertainen suntsipen globalaren prozesua bizi dugu, alderdi erreformista ia guztien aurrean oharkabean pasatzen dena, eta zeinaren aurka sindikatuek ezin duten deus egin (oinarrian baititu soldata erlatiboaren diferentziala, iraultza teknologikoa eta berehalako ekoizpen-prozesuko lanarekiko gobernuaren banantzea. Hau agian etorkizuneko beste testu batean landuko dut). Izan ere, klase ertainaren fakzio guztien aurkako Kapital Finantzarioaren aurrekaririk gabeko erasoaldi betean, logikoa da klase ertainaren oinarrietako bat behera etortzea, hala nola pribilegioak dituen klase ertain zabal bat mantentzeko estatuak osasun pribatuari edo itunpeko hezkuntzari emandako laguntzak. Berez, pobreentzako osasun publiko zabalago baten aldarrikapena, osasun publikoan gastu handiagoa egitearen aldekoa, ikusi nahi ez bada ere, Kapitala, bere forma finantzario eguneratuenean, jada aldarrikatzen ari den merkatzea eta kalitatearen okertzea da: osasun pribatua aberatsenentzat bakarrik. Ziurrenik, proletarizazio testuinguru honetan, osasun publikoaren hornidura orokorra handituko da, baina artatu behar dituen pertsonak esponentzialki handituko direlako; izan ere, gero eta pertsona gutxiagok izan dezake mediku-aseguru bat, mutua bat etab. soldataren modalitate guztietan emandako murrizketarekin, berez, Kapitalarentzat aurrezpena denarekin. Bada, bai, orokorrean baliabide gehiago egongo dira osasun publikorako, baina per capita baliabide gutxiago egongo dira, hau da: kolapso handiagoa eta zerbitzu okerragoa. Leporaino zorpeturik eta produktibitate gutxirekin dauden estatuetan ez dago ihesbiderik Iraultza Sozialista eta Ekoizpen osoaren Antolakuntza Sozializatua baino, osasungintzarena barne.

Zer esan nahi du osasun publikoan gastua eta bolumena handitzeko eskaerak, klase ertaina suntsitzeko kapital finantzarioaren ofentsiba ekonomikoaren unean? Ba, besterik gabe (bortizki esango dut), garaiko politika kapitalistara makurtzea inplikatzen du

Zenbat eta proletalgo gehiago, orduan eta osasun publiko handiagoa eta osasun pribatuaren erabilera txikiagoa izatea logikoa da. Kuantitatiboki, inbertsio handiagoa egiten da osasun publikoan; izan ere, kuantitatiboki handiagoa den proletalgoa dago, eta hori estatuaren kontura doa, jakina, hau da, zorraren ordainketaren mekanismoaren bidez hurrengo belaunaldi proletarioen bizkar erortzen den zorraren kontura.

Osasun-zerbitzuaren kalitatea bermatzen duena ez da haren publikotasuna/estataltasuna, baizik eta helburuak, edukia, azken finean: nork agintzen duen eta nork erantzuten dion oinarrizko auzien mailari, jarduera ekonomikoaren arlo guztietan bezala. Eta osasun publikoa pobreentzako osasuna da, oso kalitate baxukoa, bankarien eta enpresaburuen estatuaren eta haien alderdi estruktural ustelen bidez kapitalaren kontrol eta gobernuaren menpe dagoena.

Testu honetan osasun-arloko oposizioa eta klaseen arteko borroka planteatzea defendatzen dut, ez pobreentzako osasungintzan inbertsioa handitzearen (publikoa, estatuak kudeatua, sendagaiak, ikerketa eta merkatu baliabideak dituena) eta aberatsentzako eta klase ertainentzako osasungintzan inbertsioa murriztearen aldeko apustu gisa (kudeaketa pribatukoa eta ordainketakoa edo koordainketakoa); baizik eta osasun-sistema burges osoaren (estatuarena eta pribatua barne hartzen dituena) aurkako klaseen arteko borrokan, osasun-sistema sozialista edo sozializatua eraikitzearen aldeko apustu gisa, proletalgoaren interesentzat alternatiba erreal bakar gisa bultzatu behar duguna. Hau da: burgesiaren kontrolpean dagoen eta Kapitalen metaketa-beharrek zuzentzen duten osasun-sistema, edo proletalgoaren kontrol demokratikoaren mende dagoen osasun-sistema, Unibertsala, doakoa eta kalitate gorenekoa, edo munduko biztanleria osoarentzat garapen tekniko-zientifikoaren mailaren araberako ahalik eta bizi-kalitaterik onena sortzeko helburua duena.

Osasun-sistema burges osoaren (estatuarena eta pribatua barne hartzen dituena) aurkako klaseen arteko borrokan, osasun-sistema sozialista edo sozializatua eraikitzearen aldeko apustu gisa, proletalgoaren interesentzat alternatiba erreal bakar gisa bultzatu behar duguna. Hau da: burgesiaren kontrolpean dagoen eta Kapitalen metaketa-beharrek zuzentzen duten osasun-sistema, edo proletalgoaren kontrol demokratikoaren mende dagoen osasun-sistema, Unibertsala, doakoa eta kalitate gorenekoa, edo munduko biztanleria osoarentzat garapen tekniko-zientifikoaren mailaren araberako ahalik eta bizi-kalitaterik onena sortzeko helburua duena

Horretarako, testuak osasun-sistema kapitalistaren ezaugarri esanguratsuenak aztertzen ditu, ondo identifikatu ahal izateko zeintzuk diren konfinamendu handi honek eta segurtasun osoz 2020ko udatik aurrera, mundua ofizialki atzeraldian sartzen denean, sortuko den krisi ekonomiko global honek irekitzen duten klase borrokaren aldian kolpatu eta desprestigiatu behar diren nukleo problematikoak.

1. OSASUN-ESPAZIO KAPITALISTA GLOBALAREN EZAUGARRITZE OROKORRA

Lan, ezagutza eta baliabide teknikoak barne hartzen dituen jarduera gisa, eremu sanitario burges global osoaren funtsezko ezaugarri politikoa goi-burgesiaren kontrol zuzenaren eta gobernuaren mende egotean datza, bereziki oligarkia finantzarioaren kontrolpean, bai osasunaren kudeaketa pribatuko enpresetan, bai estatuaren bidezko osasun publikoan; beste zerbitzu batzuk kanpora ateratzen dituzten enpresa guztietatik (garbiketa, ostalaritza eta ospitaleetako zerbitzuak) eta osasun-osagarrien ekoizpenetik (farmazeutikak, aparatu teknikoak, etab.) pasatuta. Eta ez hori bakarrik: osasun erakunde global ia guztiak propaganda eta kontrol biopolitiko kapitalistaren erakunde ustelak dira. Burgesiari munduko biztanleriaren osasuna sortzen duen lan-prozesu guztiaren kontrola kentzea ezinbestekoa da; bestela, osasun-sistemak biztanleriaren zati baten interesen alde egiten jarraituko du, eta ez gizateria osoaren interesen alde.

Goi-burgesiaren kontrol zuzenaren eta gobernuaren mende egotean datza, bereziki oligarkia finantzarioaren kontrolpean, bai osasunaren kudeaketa pribatuko enpresetan, bai estatuaren bidezko osasun publikoan; beste zerbitzu batzuk kanpora ateratzen dituzten enpresa guztietatik (garbiketa, ostalaritza eta ospitaleetako zerbitzuak) eta osasun-osagarrien ekoizpenetik (farmazeutikak, aparatu teknikoak, etab.) pasatuta. Eta ez hori bakarrik: osasun erakunde global ia guztiak propaganda eta kontrol biopolitiko kapitalistaren erakunde ustelak dira

Burgesiaren gobernupean dagoen bitartean, osasun-erakunde bakoitzaren helburuak, esku hartzeko, tratatzeko eta diagnostikatzeko metodoak, patologien sailkapena, etab. klase menderatzailearen beharrek erabakiko dituzte azken batean. Klase menderatzaileari bideratutako zentro pribatuetan, ongizatearen ekoizpena izango da nagusi, irabaziaren osagai sozialaren gastuaren parte gisa; herritar gehienentzako osasun-zentroetan, berriz, lan-indarraren erreprodukzioa izango da nagusi, zeharkako soldataren osagai sozial gisa, eta negozio pribatua egitea, gainbalioa ekoizten duen produkzio-jarduera gisa, ongizate kolektiboaren ekoizpena inola ere garrantzitsua ez delarik, gastu ez-produktiboa baizik, eta ondorioz, gertatuko ez dena. Horrez gain, munduko biztanleriaren zati handi batek, produktiboa ez denez, osasun-laguntza txikienik gabe jarraituko du, hala nola Hego Globaleko estatu anitzetan, Afrikan, Latinoamerikan eta Asia-Ozeano Barean.

Bestalde, burgesiak diskurtso medikoa, zientzia biologikoak eta arlo horretako egiaren ordena ere menderatzen ditu, bai medikuntzan zuzentzat eta okertzat jotzen denari dagokionez, nola ikertu edo ikertu ezin denari dagokionez (ikus, adibidez, OMEk industria nuklearreko hondakinek osasun globalean duten eraginari buruzko ikerketa-artikuluak argitaratzeko ezarritako debekua), ikerketarako inbertsioak bere interesen arabera lehenetsiz, eta ez biztanleria orokorraren interesen arabera, gainera, une oro, erabaki politikoak inposatzeko agintaritza tekniko gisa erabat esku hartutako diskurtso medikoa erabiliz (horren adibide garbia dugu salbuespen egoera eta etxeko atxiloketa globalak inposatzea, OME bezalako erakunde kapitalisten edo, orokorrean, Kapital Finantzarioaren eta, partikularki, Farmazeutika eta osasungintzako multinazionalen kontrol mafiosoaren mende dauden osasun-ministerioen osasun-gomendioei jarraituz. Hau da, kapitala bera ere, hein batean, osasun-eremu globalaren ikerkuntza-teknikaren hobekuntzarako potentziala blokeatzen ari da, zuzenean ez baita errentagarria ekonomiari dagokionez.

Burgesiak diskurtso medikoa, zientzia biologikoak eta arlo horretako egiaren ordena ere menderatzen ditu

Azken batean, finantza-elite global boteretsuak eta bere erdi-mailako enpresa-koadroek diskurtso eta praktika mediko guztiak kontrolatzen dituzte, jarduera eremu guztietan, beren intereserako. Munduko osasun-esparrua burgesiaren jabetza da. Ekoizpen-botere mediko horren zati bat bere ongizaterako erabiltzen du, beste zati bat irabaziak sortzeko sektore gisa (espainiar estatuan osasuna BPGren ehuneko 13 da), eta beste zati bat albaitaritza-zerbitzuaren antzeko zerbaitetarako, bere ganadu berezia bizirik mantentzeko: proletalgoa.

Formazio sozial burgesean bizitza produzitzeak eta erreproduzitzeak berebiziko garrantzia du balioaren metaketa prozesua elikatzeko. Balorizazioak prozesuan lan-indarra kontsumituz funtzionatzen du, eta, beraz, beharrezkoa zaio, alde batetik, lan-indarra ezgaitzea eta gastu inproduktibo bilakatu dezaketen istripu, gaixotasun, etabarren aurrean operatibo mantentzea: bestalde, kontrol biopolitikoaren menpe mantendu eta jaiotzatik formatu behar du lan-indar berria; horregatik, bizitza berria sortzeko prozesua ere kontrolatzen du, eta kontu handia jartzen du horretan. Gainera, metatze-sektore propioa osatzen du, kontsumorako osasun-produktuak eskaintzen dituen industria pribatu oso bat dagoen neurrian, farmazeutiketatik hasita eta ordainpeko mediku-laguntza orotaraino.

Osasun-sistema globalak lan-indarra formatzen eta sortzen du, betiere Kapitalaren metaketa ziklo bakoitzaren premiei erantzunez, eta, beraz, bizitza eta heriotza banatzerakoan, edo tratatu beharreko patologiak eta aplikatu beharreko tratamenduak banatzerakoan, irizpide desberdinei erantzunez, egoera bakoitzean Kapitalak dituen beharren arabera. Orain dela gutxi arte pentsiodun gehienak, haien pentsioak familia askoren laguntza-gune izanik ordena mantentzeko funtzioak betetzeagatik, pentsio funtsak Kapital finantzarioaren maniobretarako arrisku-Kapitalaren gordailu bat izateagatik, eta zenbait industriatan, hala nola turismoan edo komertzioan, kontsumo-talde sozial bat izateagatik, bizitza artifizialean mantentzen zituen osasun-sistema horrek berak hiltzen uzten ditu orain, ziklo aldaketa berrian jada ez direlako baliagarriak izango, ezta kapitala gauzatzeko, kontsumoaren esparrurako, ere.

2. OSASUN PUBLIKO/ESTATATAL BURGESAREN EZAUGARRI PARTIKULAR BATZUK

Osasun-esparru burgesaren engranajea ulertu nahi badugu, argi izan behar dugu zeri egin behar diogun aurre, non dauden bere ahulguneak, non ditugun propaganda, antolaketa eta borroka-fokuak, prozesu taktikoan hurrenez hurren, hurrengo hamarkadetan borroka egiteko. Ekarpen gisa baliagarria izan dadila egungo gaitasun teknikoarekin konpongarriak diren ahulguneen azterketa hau.

2.1- Osasun burgesaren sistema publikoa printzipioz kolapsatutako sistema da. Ez baliabide nahikorik ez dagoelako, baizik eta gizarte antolakuntza kapitalista ez delako baliabide horiek emateko gai. Osasungintza publikoa beti dago kolapsatuta, neurri handiagoan edo txikiagoan, ez baita lehentasunezkoa egituraz defizitarioak diren eta zorrek gobernatuta dauden estatuen baliabide ekonomikoak gehiengo inproduktiboa duen biztanleriari zerbitzu azkarragoa eta kalitatezkoa emateko gastatzea. Horrek gehiegi oztopatuko luke balorizazio-tasa. Mutualitateek eta abarrek ziurtatu behar dute enplegua duen langilea ahalik eta baja gutxien hartzen ari dela, eta osasun publikoa, ahal den neurrian, lan-indarra bizirik eta operatibo mantentzeaz arduratu behar da, edo, bere kasuan, metaketa-zikloaren arabera, salgaien balioa salmentaren bidez egikaritzen laguntzen duten kontsumitzaileen armada bizirik eta operatibo mantentzeaz. Estatuaren osasun publiko ororen funtsezko ezaugarrietako bat itxaron-zerrendak eta mediku bakoitzeko paziente kopuruaren saturazioa dira. Inork uste al du hau benetan alda daitekeela Kapitalari botere soziala kendu gabe?

Osasun burgesaren sistema publikoa printzipioz kolapsatutako sistema da

Soberan dago esatea aldez aurretik kolapsatutako sistema batek ez duela zer eginik larrialdi global baten aurrean, izan eraso militar masibo bat, hondamendi ekologiko bat edo pandemia bat. Oraintxe ari gara hori egiaztatzen: osasuna aurretik kolapsatuta zegoen, eta COVID-19aren arazoak prozesu asko eta beste patologia batzuk artatzeko zain zegoen pertsona asko blokeatu ditu, lehenengo unetik ospitaleak birusak berak kaltetutakoei arreta emateko kolapsatuak egoteaz gain. Osasunaren ikuspegitik, munduko langileak erabat babesik gabe daude mehatxu mota horien aurrean, eta hala jarraituko dute logika kapitalistak osasun-jarduera zuzentzen duen bitartean. Osasungintzaren egiturazko saturazio hori Iraultza Sozialista Internazionalarekin bakarrik konpon daiteke.

2.2- Eredu profesional medikoak eta osasun-langileen formakuntzak prestakuntza humanista txikia edo nezdeusa dute, Kubaren kasuan bezala politika sozialista baten gida-elementuetan aurrera egin duten aurreko ziklo iraultzailean agortutako entsegu sozialistako estatuetan izan ezik. Muturreko gizatasuna eskatzen duen diziplina batean, osasun-jardueraren kasuan bezala, sufrimenduarekin eta minarekin lan egiten denez, prestakuntza humanistikoak eta etikoak ez du irakasgai hutsa izan behar, baizik eta eduki zentrala, osasun-langileen zutabe profesionala. Medikuntza burgesaren formak berak sustatzen du pazientearekiko sentsibilitate medikorik eza. Osasun-langileak ehunekin, organoekin, gorputzekin lan egiteko prestatzen dira, ez pertsonekin lan egiteko. Klinikaren Jaiotza lanean, M. Foucaultek medikuntza modernoaren eraketa prozesua ehunen eta abarren gaineko diagnosi prozesu gisa azaltzen du, non ez den giza dimentsiorik existitzen. Horregatik, langile horietako gehienek modu totalitarioan jokatzen dute pazienteekin, horietan esku hartu beharreko objektuak ikusten ikasi baitute. Ez da beharrezkoa informazioa xehetasunez ematea, ezta pazienteei beren tratamenduari buruzko iritzia ematen uztea ere, ez aukerarik eskaintzea, ezta begi-bistakoak ez diren kasu guztien diagnostikoan interes berezirik jartzea ere (izan ere, gaur egun, osasungintzako profesionalak debaluatuak izaten ari dira pazientearen eta sistema informatikoetan ezarritako diagnostiko kodearen arteko bitartekari izatera, gaitasun hermeneutiko propiorik gabe eta jakintza espezifikoa garatzeko inolako asmorik gabe). Jakina, beti daude salbuespenak, baina osasungintzako langile eredu burges zabalduena hau da, gorputzen mekanikari bat, balioetan eta humanismoan inolako formaziorik ez duelako jasotzen, nola, beti eskrupulurik gabeko burokrazia mediko/politiko baten agindupean, burutzen duen lan-prozesu besterentzailearen beraren izaeragatik ere. Beraz, garrantzitsua da medikuntzaren esparruko politika sozialista, jarduera estrategikoa da. Komunismoan militatzen duten osasungintzako langileak bikaintasun tekniko eta humanoan formatu behar dira, Alderdi Komunistak sustatutako prestakuntza, osasun-sistema kapitalistan tresna ideologiko eta propagandistiko gisa balio behar duena, gehien behar dutenen bizitzak hobetzen dituen giza erreferente gisa, eta are gehiago proletalgoak Historiaren norabidea eta sozialismoaren nagusitasun etikoa frogatzeko baliabideak bere esku dituenean.

2.3- Ospitaleak, makineria, diagnostikorako edo tratamendurako materiala, botikak, etab. bezalako baliabideak ekoizteko ereduari dagokienez, estatuaren osasun burgesean errentagarritasun ekonomikoa da nagusitzen dena teknologia, tresna edo diagnostiko-prozedura bat edo beste erabiltzerako orduan.

Farmakoak garatzeari eta tratamenduetarako erabilera gomendatuari dagokionez, irizpide mediko hutsari lehentasuna eman beharrean, industriaren eta farmazeutiken irabazi probabilitateak ezartzen ditu irizpide medikoak. Sendagai bat edo bitarteko tekniko bat oso beharrezkoa izan arren, irabazirik ez badago, ez da fabrikatzen, eta sendagai bat ematea beharrezkoa ez izan arren, baliteke familiako medikuak kontsumitzea gomendatzea, hori bezain sinplea da. Maskara eskasiak oinarri objektibo bat du honetan: ez zegoen eskaririk, eta, beraz, ez ziren fabrikatu eta are gutxiago biltegiratu. Ikuspegi tekniko-sanitario batetik, pandemiaren benetako probabilitatearen aurrean, nazioarteko hainbat dokumentu eta txostenetan ohartarazten ari zena, horrelako NBE erreserbak izatea premia eztabaidaezina zen. Hala ere, merkatu kapitalistan ez da behar teknikoa nagusi, kontsumo eraginkorraren eskaria baizik. Eskaririk gabe, ez dago produkziorik. Eta, eskaria egon arren, eskatzaileek ezin badute ordaindu, ezta ere. Adibidez, hori gertatzen da planetako eremu handietan, non milioika pertsona hiltzen diren urtean tratamendu errazeko gaixotasunen ondorioz, oinarrizko sendagaien hornidura faltarekin.

Ospitaleei eta baliabideei dagokienez, osasun-esparru burgesa, berez, ikaragarri segregazionista da, eta funtsean, lehia du oinarri. Lehiakorra ez bazara, ez duzu baliabiderik, eta ez duzu eskubiderik, ezta osasunerako ere. Adibidez, mila biztanleko, estatu batetik bestera dagoen desberdintasuna ospitale-oheen banaketan. Adibidez, herrialdeen artean, baliabideen eta diagnostiko-materialen eskuragarritasunean dagoen desberdintasuna, baita herrialde bereko zonaldeen artean ere. Eta ez du soilik lurraldearen arabera bereizten zentroaren eta periferia kapitalistaren artean: hori ere egiten du, eta, batez ere, lehen esan bezala, klaseen artean: elitearen osasun pribatuak puntako teknologiak ditu, profesional onenak eta baliabideak eskuratzeko modurik onena; proletalgoa, berriz, ospitale zahar eta hautsietan sendatzera behartuta dago, iraungitako materialarekin eta baliabide gutxirekin, baita finantza-zentro globalean eta osasungintzan BPG gehien inbertitzen duen herrialdean ere. Hau, gezurra badirudi ere, Ameriketako Estatu Batuak dira.

Horri guztiari patente farmazeutikoen ondoriozko oinarrizko sendagaien bahiketa gehitu behar zaio. Baita, biztanleriaren parte handia kalitate zalantzagarriko sendagaiekin pozoitzeko eskrupulu falta, eta garrantzia medikoa duten kutsadura nuklearraren, kutsadura elektromagnetikoaren, elikagai kutsaduraren, eta abarren inpaktuak bezalako gaien inguruko ikerketa falta partziala edota osoa ere.

2.4- Esku-hartze orokorrerako eredua tratamenduan oinarrituta dago, eta ez prebentzioan, arrazoi sinple batengatik: prebentzioan negoziorik ez dagoelako. Jende gutxiago gaixotzen bada, farmazeutikek gutxiago irabazten dute, hori bezain sinplea da. Gainera, prebenitzea sendagai bat ezartzea baino garestiagoa da, bereziki osasun-sistema gehien behar izaten duen biztanleria ez-produktiboaz ari garenean (gaixo kronikoak, adinekoak, ezinduak, etab.); izan ere, osasuntsu mantentzeak diziplina anitza eta klase agintariaren interesetatik eta gastu-asmotik oso urrun dagoen baliabideen erabilera eskatzen ditu.

Esku-hartze orokorrerako eredua tratamenduan oinarrituta dago, eta ez prebentzioan, arrazoi sinple batengatik: prebentzioan negoziorik ez dagoelako

2.5- Osasun-sistema burgesaren eredua gainerako ekoizpen-prozesuetatik partzialki edo erabat bereizita dago. Adibidez: espazioak beti dira espazio espezializatuak, hotzak, gizatasunik gabeak eta eguneroko bizitzatik bananduak (anbulatorioak, ospitaleak). Gainera, abstraktuki bateratuak dira, irizpide mediko guztien gainetik, zentro berean patologia eta prozesu guztiak biltzen dituztenak: adibidez, hiltzen den leku berean erditzen da, ekartzen da bizitzara; COVID-19 bezalako gaixotasun infekziosoak tratatzen diren espazio berean tratatzen zaio minbizia jende immunodeprimituari, mediku-ikuspegitik erabat zentzugabea dena.

Horrekin batera, osasungintza bizitza-prozesutik bereizten denez eta zentro espezializatuetan ixten denez, hau ez dago ekoizpenaren eta bizitzaren gainerako esparruetan. Adibidez, ez dago berehalako erizaintza-zerbitzurik industrian, eraikuntzan, etab. Langile batek istripuren bat izanez gero, anbulatorio edo ospitalera joan behar du. Ez dago berehalako arreta medikorako zerbitzurik eskoletan, unibertsitateetan, batez besteko adin handia duten langileen auzo askotan, masa erakundeetan, etab. Beste industria batzuetan, hondakinen kudeaketan, kutsadura-mailetan eta abarretan ez dira osasunaren gaineko eraginari buruzko azterketak aplikatzen. Ez dago kontrol medikorik elikagaien merkatuan, ehungintza-industriako jantzien materialetan, lan-prozesuetako segurtasunean, etab. Prebentzioaz eta tratamendu eraginkorraz benetan arduratzen den sistema sozial batean, teknologia medikoa prozesu sozial guztien osagarri izango litzateke, ez bizitzatik bereizitako esparru bat, partzialki eraginkorra ez dena, gainerako prozesuak nolakoak izan behar diren zehazteko benetako autoritaterik ez duena, eta bere jokabidean gizatasunik gabea.

Nire ustez, Alderdi Komunista botere proletarioen erakunde gisa egituratzeko prozesuan, dimentsio sanitarioak sustraituta egon behar du alderdiaren eremu guztietan, prozesu guztiak ofentsiba iraultzaile militanteari ongizatea eskainiz indartzeko. Horrek goi-antolaketaren hazi gisa balio behar du, proletalgoaren diktadura iraultzailean aplikatzeko.

2.6- Osasun-sistema publiko/estatal kapitalista ongizatearen eta eredu osoaren bazterketan oinarritzen da, gaixotasunen aurkako borrokan zentratuz. Aberatsentzako osasungintzak bakarrik sortzen du ongizatea, pobreentzako osasuna ekoizpen-ahalmenaren suntsipena saihestera bideratzen da. Modu horretan, doakotasunetik kanpo uzten ditu oinarrizko osasun-zerbitzu jakin batzuk, edo berdina dena, ordaindu ezin dituen masajisten, fisioterapeuten, nutrizionisten, benetan hurbila eta holistikoa den familia-medikuntzaren, nahiz odontologiaren eta bestelako espezialisten funtsezko osasun-zerbitzuetatik kanpo uzten du proletalgo osoa. Zer esanik ez atsedenaz, toxikorik gabeko elikadura izateko eskubideaz, etxebizitzaz, estresik gabe bizitzeko eskubideaz, adikzioak sustatzen dituen ingurune sozial batean sozializatuak ez izateko eskubideaz, eta beste hainbat faktore sozialez, herritar gehienentzat benetako ongizatea eta osasun erreala sortzeko funtsezko osasun-arlokoak izan beharko liratekenak.

Gehiago luza ninteke, baina nahikoa iruditzen zait osasungintza kapitalistaren arazo sozial handiari sarrera emateko testu gisa, benetan irtenbide erreal bat proposatzen duen ikuspuntu batetik ikusita, ezinbestean burgesiari agintea kendu eta prozesua sozializatzetik pasatu behar den irtenbidea.