Guggenheim Bilbao Museoaren Patronatuak erabaki du Busturialdea-Urdaibai eskualdera hedatzeko proiektua behin betiko geldiaraztea, 2008an martxan jarritako ekimenari amaiera emanez. Azken berraktibatzean, Gernikan eta Muruetan bi egoitza berri eraikitzea aurreikusten zuen planak, azken hori, Biosfera Erreserbaren bihotzean. Abenduaren 16an hartu dute erabakia, urteari amaiera emateko bileran, eta proiektuaren bideragarritasunari buruzko bi urteko "hausnarketaren" ondoren etorri da, plana "gauzaezin" bihurtu duten oztopoak pilatu direla aitortuz.

Urdaibaiko Biosferaren Erreserba, UNESCOk 1984an izendatua, ekosistema paregabea da bere inguruan, padurak, itsasadarrak eta aparteko biodibertsitatea baititu. Babestutako espazio horretan eskala handiko museo-azpiegiturak sartzea beti izan da enpresa-interesetan oinarritutako apustu bat, eta kritika gogorrak eragin ditu. Erakundeek, orain, "zailtasunak pilatu" direla diote: 2031ra arte luzatzekoak ziren zalantza juridikoak aipatzen dituzte proiektua atzera bota izanaren arrazoi modura; baita lurraldeari, hirigintzari eta ingurumenari lotutako mugak ere. Dena den, oztopo horiek ez dira berriak: hasieratik zeuden, eta, hala ere, urteetan egin diete entzungor, ustezko "Guggenheim efektu" baten bila.

Proiektua 2008an sortu zen "etorkizuneko krisi ekonomikoei aurre egiteko jarduera estrategiko" gisa, eta Bizkaiko Foru Aldundiak 100 milioi euroko inbertsioa agindu zuen hasierarako. "Artearen, jasangarritasunaren eta garapen turistikoaren arteko lotura" gisa saldu zen, turisten batez besteko egonaldia handitzeko helburuarekin. 2023an, Espainiako Gobernuak 40 milioi jarri zituen "garapen jasangarriko jardueretarako", eta orain ingurumena birsortzera bideratzen saiatuko omen dira diru hori. Nolanahi ere, kulturaren eta naturaren arteko bateragarritasunari buruzko narratiba horrek errealitatearekin aurrez aurre talka egin du: Muruetan aurreikusitako egoitzak, adibidez, aurreikusten zuen kutsatutako lurzoruetan esku hartzea, itsasadarraren fluxu naturalak aldatzea eta urak har zitzakeen eremuetan eraikitzea, kokalekuaren zati handi bat estali zuten iraileko mareek erakutsi zuten bezala.

Historia honetako gauzarik nabarmenena ez dira berandu etorri diren aitzakia instituzionalak, proiektuak hasieratik sortu zuen arbuio masiboa baizik. Guggenheim Urdaibai Stop edo Guggenheim Ez! bezalako plataformek auzokideen nahigabe sakona bideratu zuten: Urdaibairen suntsipena, gardentasun falta, babes-legeen urraketa, Guggenheim Fundazioaren interes pribatuak lehenesten zituen eredu bat eta langileon pobretzea salatu dituzte denbora luzez, besteak beste. Manifestazio jendetsuek, hala nola 2023an eta 2024an Gernikan izandakoek, milaka pertsona bildu zituzten, proiektuaren atzera-bueltarik gabeko eraginez ohartarazteko: etxebizitzen prezioen igoera, lan-prekarizazioa, masifikazio turistikoa eta higadura kulturala, hala nola.