Euskal Herrian, euskara hizkuntza bat baino askoz gehiago da: identifikazio kultural eta politikorako funtsezko zutabea da gizartearen zati handi batentzat. Hala ere, Eusko Jaurlaritzak euskara sustatzeko ematen dituen dirulaguntza publikoen banaketak paradoxa kezkagarria erakusten du. Eusko Jaurlaritzaren Publizitate eta Komunikazio Instituzionalari buruzko Memorian (2018-2024) jasotako dirulaguntzen datu ofizialen arabera, Vocentok, El Correo eta Diario Vasco bezalako egunkarien jabe den taldeak, gutxienez 316.000 euro jaso ditu "euskararen erabilera bultzatzeko" hedabideetan egiten diren kanpaina espezifikoetarako. Euskararen laguntzetara bideratutako kopuru osoaren %13,2 da hori.

Hala ere, egunkari horien ildo editorialak euskara administrazio publikoko "traba" gisa deskribatzen du maiz, bere garrantzia minimizatuz eta gehiengo sozial batek babestutako hizkuntza-normalkuntzako politikak zalantzan jarriz.

Baliabideak eskuratzeko desberdintasuna are nabarmenagoa da Argia bezalako hedabideen aldean. Papereko milaka irakurle eta edizio digitaleko ehunka mila irakurle izan arren, milaka gutxi batzuko laguntzak baino ez ditu jasotzen proiektu oso zehatzetarako. Izan ere, Vocento izan da Jaurlaritzak euskararen aldeko kanpainetarako gehien kontratatu duen komunikazio-taldea, soilik EITB kate publikoaren atzetik. Are gehiago: 2018tik 2024ra bitarteko "euskararen aldeko" kanpaina guztiak batera aztertuta, El Correo egon da hiru hedabide finantzatuenen artean %52tan, eta gehien finantzatu den hedabidea izan da %28tan. El Diario Vasco, bestalde, euskarari emandako dirulaguntzen podiumean zegoen behatutako kanpaina publikoen %20tan.

Politika horiek zalantzan jartzen dituzte koherentzia eta justizia euskara sustatzeko aurrekontu publikoaren banaketan, batez ere, hizkuntza-normalizazioaren aurkako ildo editoriala duten egunkari batzuek ehunka milaka euro eramaten dituztenean "euskarara" bideratutako diru publikotik. Hori guztia Euskal Herriko biztanleriaren laurden bat euskalduna den bitartean, hamar biztanletik batek baino gehiagok euskara hitz egiten duenean nagusiki bere egunerokoan, eta gehiengo sozial zabal batek hizkuntzaren koofizialtasuna babesten duenean.

"Hizkuntza-inposaketaren" aurka

Gaur egun, "euskara sustatzeko" dirulaguntza publikoak jaso arren, herentzia frankistako egunkari horiek euskararen normalizazioa aurrez aurre gaitzesteko diskurtsoari eusten diote, iritzi-zutabeetan eta editorialetan sistematikoki seinalatzen baitute hizkuntza "oztopo burokratiko" modura. 2025eko uztailaren 16an, Espainiako Auzitegi Gorenak udaletan euskara lehenesten zuten Hizkuntza Politikako Legearen artikuluak baliogabetu zituen, "hizkuntza aukeratzeko eskubidea herritarrei dagokiela, ez Administrazioari" argudiatuz. El Correo-k "hizkuntza-inposaketaren kontrakoa" bailitzan ospatu zuen epaia, enplegu publikoan euskara-baldintzak baliogabetu zituzten aurretiazko epaiekin bat eginez. Hala ere, "euskara sustatzeko" dirulaguntzak jaso nahi dituztenean, orduan "oztopo" edo "inposaketa" izateari uzten dio, eta ez dirudi Vocentoren Bizkaiko eta Gipuzkoako edizioek zalantzarik dutenik Jaurlaritzari dirua eskatzeko.

Euskara eta ideologia (2022ko otsaila) bezalako zutabeetan, El Correo-k iradokitzen zuen euskarari buruzko hizkuntza-eskakizunak egitea "gehigarri ideologikoa" dela, eta ez ama hizkuntza euskara duten ehunka mila biztanleei arreta emateko betebeharra, hizkuntza horretan hobeto defendatzen baitira eta beren hizkuntzan artatuak izateko eskubidea baitute. Horrela, egunkariak hizkuntza-normalkuntzarako politikak "zubiak dinamitatzeko" direla edo "prepotenteak" direla salatzen du. Jarrera hori ez dator bat inkesta demoskopikoetan jasotako emaitzekin, koofizialtasunaren aldeko jarrera erakusten baitute %70ek.

Euskararen aurka idazten duten eta milioikako laguntza publikoak jasotzen dituzten hedabideak

Kanpaina publikoetan "euskara sustatzeko" dirulaguntza publikoez gain, Vocentok, euskal biztanleriaren zati handi baten hizkuntza-eskubideen aurka zuzenean egiten duen argitalpen-lerro horrekin, gutxienez 1,3 milioi euro gehiago jaso zituen 2024an hedabideetarako dirulaguntza orokorretan, Jaurlaritzak sektorerako duen guztizko aurrekontuaren %20. Publizitate instituzionalaren eta Jaurlaritzaren laguntza zuzenen artean, Vocentok 2,3 milioi baino gehiago bereganatu zituen 2021ean Bizkaian eta Gipuzkoan. Horri gehitu behar zaizkio El Correo-k eta bere Vocentok Espainiako Gobernutik jaso zituzten 7 milioi euroak. Eta ez hori bakarrik: nahiz eta diru publikoarekin finantzatu neurri handi batean, El Correo eta El Diario Vasco egunkarietako online eduki gehienak harpidetuentzako eduki esklusibo gisa mantentzen dira ordainpean.

Ahots kritikoak

Argia-k urteak daramatza desoreka hori seinalatzen. 2017an eta 2023an, Jaurlaritzaren datu ofizialak eskuan, adierazi zuen espainierazko hedabideek publizitate instituzionalaren %70 baino gehiago hartzen dutela (8 milioi 2017an), eta euskaldunek, berriz, justifikazio zehatzak behar dituztela. Hedabidearen esanetan, El Correo-k 2,3 milioi jaso zituen 2021ean, 2024an 3,1 milioiko irabazi garbiak izan arren, publizitate pribatuari eta harpidetzei esker batez ere. Bingen Zupiria sailburuak 2018an ukatu zuen Vocentori zuzeneko laguntzak eman izana, baina 2024ko datuek berresten dute El Correo dagoela gobernuaren onuradun nagusien artean.

Teorian "euskara sustatu" nahi duten funts publikoak gehienbat gaztelaniaz dauden hedabideetan xahutzeak, euskara "traba" gisa minimizatzen duten narratiba errepikakorrekin batera, zalantzan jartzen dituzte laguntza publikoen zintzotasuna eta eraginkortasun politikoa; eta, aldi berean, neurri horiek euskararen biziberritzean duten benetako eraginari buruzko galderak sortzen dituzte.